کنه تارتن دو لکه ای لوبیا

کنه تارتن دو لکه ای لوبیا Tetranychus urticae

کنه تارتن یا همان کنه دولکه ای از مهم ترین کنه های خسارت زا به شمار می روند. اهمیت کنه دو لکه ای به دلیل میزان خسارت بالا، سرعت تولید مثل زیاد و دامنه وسیع گیاهان میزبان است.

از لحاظ پراکندگی کنه تارتن، در سر تا سر جهان تا کنون خسارت به 900 گونه و 124 خانواده خانواده گیاهی گزارش شده است.

در صورت عدم کنترل کنه تارتن دولکه ای ممکن است به 10 الی 15 درصد محصولات کشاورزی میزبان صدمه وارد کند و در به دلیل مقاومت سریعی که به آفت کش ها پیدا می کند آفت خطرناکی برای کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی به حساب می آید.

گیاهان میزبان

همانطور گه اشاره شد این نوع از کنه بر روی سطح وسیعی از محصولات زراعی که در ادامه نام برده می شود تاثیرات منفی می گذارند:

ارقام گوناگون لوبیا، سویا، خربزه، خیار، هندوانه، بادمجان، ذرت، ذرت خوشه ای، گوجه فرنگی، انواع درختان میوه دار مانند سیب، گلابی و غیره، درختان هسته دار مانند گیلاس، آلبالو، آلو و غیره، درخت گردو، گیاهان زینتی مانند رز، میخک، انواع صیفی جات، گیاهان گلخانه ای و غیره

شرایط مساعد برای ایجاد خسارت کنه ها دمای بالا و خشکی هوا و افزایش طول روز است.

ویژگی های ظاهری

تخم گذاری معمولا بر روی سطح پایین برگ های زیرین گیاه اتفاق می افتد. تخم کنه تارتن شفاف و کاهی رنگ می باشد. قبل از تبدیل شدن به لارو دو لکه قرمز بر روی تخم وجود دارد که نشان دهنده چشم های لارو می باشد.

لاروهای کنه دولکه ای کروی و زرد رنگ است، 6 پا دارد و از قسمت های نازک و ظریف برگ تغذیه می کنند.

طی چند مرحله در طول دوره رشد کنه تارتن رفته رفته بزرگ تر می شود و به رنگ تیره تر در می آید و دارای چهار جفت پا می شوند.

پس از گذشت از این مراحل کنه تارتن بالغ می شود. کنه های ماده به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تا سبز با یک لکه تیره در جانب بدن است. شکل بدن آن بیضی شکل است و پاهایش زرد شفاف است.

رنگ بدن کنه های نر بسته به فصل متفاوت است به این صورت که در بهار و تابستان سبز مایل به زرد با دو لکه جانبی تیره و در فصل پاییز و زمستان به رنگ قرمز است. دلیل این تغییر رنگ بیرون ریختن مواد داخل روده ها به بیرون است. به طور کلی ماده ها درشت تر اند.

چرخه زندگی

کنه تارتن دو لکه ای چندین نسل در سال دارد و دوره زندگی هر نسل 15 الی 22 روز است. این آفت کل زمستان را در بقایای گیاهی رو گیهان و علف های هرز مزرعه به صورت غیر فعال می گذرانند. هر کنه 40 الی 80 تخم می گذارد. تخم ها بسته به درجه حرارت پس از 15 روز تفریخ می شوند و و پس از پوست اندازي کامل می شوند.

کنه تارتن در اوایل بهار تخم ریزی می کند و سپس گساهان زرعای، سیزیجات و صیفی جات و همچنین گیاهان زینتی را موردحمله قرار می دهند.

خسارت

بسته به شرایط محیطی و آب و هوا خسارت این آفت در طول دوره رشد متفاوت است. آفت که تارتن در کل دوره رشد از برگ لوبیا تغذیه می کند اما مهم ترین زمان در کنترل خسارت مرحله دو الی سه برگی لوبیاست.

این آفت در پشت برگ قرار می گیرند و با تغذیه از شیره گیاهی سلول های گیاهی زیادی را از بین می برند و موجی از بین رفتن سبزینه گیاه می شوند که این عوامل موجب بروز اختلال در روند رشد گیاه می شود. علائم اولی خسارت به صورت نقاط ریز زرد رنگ است سپس با افزایش سلول های آسیب دیده لکه های زرد رنگ در رو و زیر برگ ایجاد می شود که رفته رفته رنگ آن تغییر می کند و برنزه و قهوه ای می شود. برگ های آسیب دیده دیگر قابلیت فتوسنتز کردن ندارند و از ساقه جدا می شوند.

به طور کلی خسارت کنه تارتن دولکه ای به صورت کاهش شدید میزان عملکرد محصول و ایجاد تارهایی در پشت برگ هاست.

هره مقدار تارها بیشتر باشد نشان دهنده آسیب بیشتر این آفت بر روی گیاه است. همچنین وجود تار بر روی برگ ها باعث تجمع گرد و غبار و نرسیدن نور کافی به برگ برای عمل فتوسنتز است.

کنترل و مبارزه

آلودگی معمولا از علف های هرز محدوده حاشیه مزرعه شروع می شود و توسعه می یابد. برای کنترل آفت کنه بایدسطوح زیرین برگ های مزرعه در طول دوره رشد مورد بررسی قرار گیرند. همچنین بررسی وجود و یا عدم وجود تار نیز اهمیت دارد.

کنترل بهداشتی و زراعی

کاشت ارقام مقاوم مانند رقم کوشا و غفار لوبیا چیتی، رقم درسا لوبیا سفید تا حدی از خسارات اقتصادی جلوگیری می کند.

انجام شخم پاییزه تا عمق 10 سانتی متر در مزارع لوبیا کاری مثمر ثمر است.

روش آبیاري بارانی در مزارع لوبیاي آلوده به کنه هاي تارتن در اواخر بهار و ماه هاي گرم سال در کنترل ارگانیک جمعیت و خسارت کنه هاي تارتن موثر واقع می شود.

تحقیقات نشان می دهدکه استفاده از کودهای ماکرو به جای کودهای نیتروژن سبب کاهش چشم گیر آفت می شود. توصیه می شود بیش از 50 کیلوگرم در هکتار از کود نیتروژنه استفاده نشود. زیرا فسفات و پتاسیم موجب مقاومت گیاه در برابر حمل کنه تارت دو لکه ای می شود.

در صورت کاشت لوبیا در خاکهايی با فقر پتاسیم، باید منتظر طغیان این آفت باشیم.

همچنین وجین و حذف علفهاي هرز پهنبرگ مانند پنیرك، تاج خروس، پیچک، علف شبدر سـفید و غیره در مزارع لوبیا می تواند تا حدودي در شروع فعالیت و کنترل جمعیت کنه هاي تارتن موثر واقع شود.

کنترل بیولوژیکی

حشراتی مانند کنه شکارگر، سنک، کفشدوزک و انواع تریپس ها تا حدودی مانع از فعالیت کنه تارتن می باشند.

کنترل شیمیایی

درصورت مشاهده آلودگی به نسبت هر 100 برگ 2 برگ میتوان کنترل شیمیایی و محلول پاشی با استفاده از آفت کش های زیر علیه آفات شروع نمود:

• تترادیفون با نام تجاری (تدیون) 7/52 درصد EC به میزان 2 در هزار در هکتار
• چریش (نیم آزال گیاهی) 1/8 درص EC به میزان 1/5 الی 2 در هزار در هکتار
• هگزي تیازوکس (نیسورون) 10 درصد EC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• اسپیرودیکلوفن (انویدور) 24 درصد SC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• اتوکسازول (باروك) 10 درصد EC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• فن پیروکسی میت (ا اورتوس) 5 درصد SC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• اسپیرومسیفن (اوبرون) 24 درصد SC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• فنازوکوئین (پراید) 20 درصد EC به میزان 0/5 در هزار در هکتار
• بروموپروپیلات (نئورون) 25 درصد EC به میزان 1 در هزار در هکتار
• پروپارژیت (اومایت) 57 درصد EC به میزان 1 در هزار در هکتار
• پروپارژیت (اومایت) 57 درصد EW به میزان 1 در هزار در هکتار
• اسپیرومسیفن (اوبرون) 24 درصد SC به میزان 0/5 در هزار در هکتار

دقت شود که تاثیرگذارترین زمان محلول پاشی صبح زود و در خنکی هواست. همچنین بهتر است شروع مبارزه شیمیایی، به صورت کانونی و لکه ای انجام شود.