سرمازدگی زعفران تا حدودی برای گیاه قابل تحمل است. به طور کلی گیاهی نیمه گرمسیری است و در مکانهایی با زمستانهای معتدل و تابستانهای گرم و خشک به خوبی رشد می کند. زعفران در برابر سرما بسیار مقاوم است، اما چون دوره رشد آن با پاییز، زمستان و اوایل بهار همزمان است، طبیعتا به آب و هوای مناسب و معتدل نیاز دارد.
گیاهان زعفران می توانند سرمازدگی ملایم را تحمل کرده و در پاییز به رشد خود ادامه دهند. اما کاهش ناگهانی دما به شدت مشکل ساز می شود.
در بیشتر موارد، مسئله جدی پیش نمی آید و تا زمانی که یخبندان های سخت واقعی نرسیده و زمین با برف پوشانده شود، تولید خود را ادامه می دهد.
کجا زعفران بکاریم که به سرما پاییزه نخوریم؟
در دوره خواب و یا به طور کلی دوره رشد گیاه (تابستان)، باران یا آبیاری برای آن مضر است، بنابراین کشت زعفران در مناطق گیلان و مازندران (این مناطق مناطق مرطوب ایران هستند) و مناطق گرم جنوب مرسوم نیست.
زمین های آفتابی و بدون درخت که در معرض بادهای سرد نیز قرار ندارند، مناسب کشت زعفران است. اما در برخی از روستاهای بیرجند و قاین زیر سایه درختچه های زرشک و درختان بادام نیز کاشته می شود که در تابستان آبیاری کمتری انجام می شود.
حداکثر دمای این گیاه بین 35 الی 40 درجه سانتیگراد (دمای رشد زعفران) است. رشد گیاه زعفران در ارتفاع 1300 تا 2300 متری از سطح دریا عملکرد خوبی از خود نشان داده است.
سرمازدگی یعنی چه؟
سرمازدگي، به وقوع پديده افت ناگهاني دما خارج از زمان مورد انتظار (سرماي زودرس)، اطلاق مي گردد. به عبارت دیگر، سرمازدگی به شرایطی اطلاق می گردد كه گیاه در نتیجه بروز درجه حرارت پایین تر از صفر (بسته به گونه و رقم) خسارت می بیند.
سرمازدگی زعفران چطور اتفاق می افتد؟
بیشترین سرمایی که زعفران می تواند تحمل کند ۱۸- الی۲۲- درجه سانتیگراد است. البته گل زعفران از این قاعده مستثنی است.
همانطور که می دانیم نیاز اولیه برای کاشت زعفران دما و رطوبت است، اما در برخی مناطق کاشت زعفران سرمازدگی روی میدهد که معضل بزرگی برای زعفران کاران به شمار می رود و خسارت زیادی به آن ها وارد می کند.
با کاهش دما در اوایل فصل پائیز، زعفران از خواب ظاهری بیدار می شود. علامت فعال شدن زعفران ها رشد جوانه های بنه است که گیاه زعفران با دریافت رطوبت، ریشه می زند و جوانه آن به سمت بالا حرکت می کند که اصولا این جوانه حاوی گل می باشد.
تاثیر سرمازدگی بر روی زعفران
اگر زمان رشد جوانه ها در پاییز مصادف با سرما زدگی و کاهش دمای محیط باشد، بسته به تعداد روزهای یخبندان خسارات گوناگونی به کشاورزان وارد می شود.
البته که زعفران به راحتی در برابر سرما آسیب نمی بیند و بیشتر خسارات مربوط به سرمازدگی در دماهای زیر صفر اتفاق می افتد.
سرمازدگی گل باعث لزج شدن گلبرگ و چسبیدن کلاله زعفران به گلبرگ های می شود که این اتفاق باعث می شود که پاک کردن گل در ادامه با مشکل مواجه شود و متعاقبا کیفیت کلاله کم می شود.
سرمای زودرس همچنین باعث یخ زدگی گل داخل جوانه شده و عملکرد مزرعه را به شدت کاهش می دهد.
به گزارش ایسنای استان خراسان رضوی در خصوص کشت زعفران در سال 1399 مدیر جهاد کشاورزی گناباد گفت: میزان خسارت اولین سرمای پاییزی به مزارع زعفران کاخک گناباد ۳ میلیارد ریال برآورد شده است.
وی همچنین ادامه داد: سرمای پاییزی باعث سرمازدگی مزارع زعفران شد که تعدادی از کشاورزان خسارت دیدند و در بررسی‌های انجام شده میزان این خسارت ۳۰۰ میلیون تومان برآورد شده است.
وی اظهار کرد: برداشت گل زعفران در بخش کاخک گناباد رو به اتمام است اما در بخش مرکزی شهرستان، برداشت به تازگی شروع شده است.
انواع سرمازدگی زعفران و راه های مقابله با آن ها
با همه مقاومتی که گیاه زعفران دارداگر برگ و پياز آن دچار سرمازدگي شود، گياه کلا نابود خواهد شد. برای درک بیشتر بهتر است بدانید دو نوع سرمازدگي در زعفران وجود دارد:
سرمازدگی پیاز زعفران
عواملی مانند كاشت سطحي پيازها، يخبندان هاي شديد و آبياري های بي موقع موجب سرمازدگي پيازها مي شود.
علامت سرمازدگی زعفران، زرد شدن برگهای گیاه و مشاهده شدن نقاط خالی در بين رديفهای کاشت است که منجر به از بین رفتن پیازها می شود.
هرچه تعداد بیشتری از پیازها از بين رود نیاز به کاشت مجدد زعفران بیشتر احساس می شود.
سرمازدگی برگ زعفران
در زمستانهاي شدید، برگهاي زعفران سرمازده می شوند و زرد رنگ مي گردند. اين نوع سرمازدگي منجر به از بين رفتن پيازها نمي شود ولي در تضعيف پيازها و تقليل ميزان محصول در سال بعد مؤثر است.
اگر بعد از گذشت از سرماي زمستانه، کمی كود حيواني پوسيده، يا كود ازته به صورت سرک به مزرعه اضافه شود خطر سرمازدگي برگها تا حدودي رفع مي گردد.
طبق تحقیقات انجام شده در خراسان ثابت شد که دمای رشد زعفران برای گلدهی بسیار اهمیت دارد.
محققان همچنین به این نتیجه رسیدند که اگر میانگین دمای تابستان و پاییز 2 درجه سانتیگراد افزایش یابد، گلدهی این گیاه به میزان قابل توجهی به تاخیر می افتد.
البته در پایان ناگفته نماند که روش های گلخانه ای کشت زعفران مانند روش های هیدروپونیک و ایروپونیک از خطرات احتمالی سرمازدگی و یخ زدگی این محصول ارزشمند می کاهد و اصلا شاید یکی از دلایل اینکه کشاورزان به فکر ابداع این روش ها افتاند جلوگیری خطرات غیر قابل پیش بینی مانند سرمازدگی زعفران ها در پاییز بوده است….