بیماری های خانواده دانه های روغنی، یکی از عوامل مهم محدود کننده کشت گیاهان روغنی از جمله کلزا در جهان تلقی می شود. خسارت ناشی از این بیماری ها برحسب نوع واریته، شرایط آب و هوایی منطقه و میزان پراکنش عوامل بیماری زا در مزرعه متفاوت می باشد.
این بیماری بسته به نوع آن از طریق بذر، خاک، هوا و بقایای محصولات در مزرعه انتشار می یابند.
بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه (Sclerotini stem rot)
این بیماری ناشی از قارچ Sclerotinia sclerotiorum می باشد. اولین علامت بیماری ریزش برگ هاست سپس در محل آلودگی لکه های بی شکل ظاهر می شود و سپس متلاشی می شود. بیشترین آلودگی زمانی اتفاق می افتد که بخش های زیر مورد حمله قرار می گیرد و به رنگ سفید در می آید.
شیوع این بیماری بیشتر در منطقه گرم با رطوبت بالا اتفاق می افتد. در صورت شدید بودن بیماری حتی ممکن است ساقه گیاه بشکند و قسمت بالایی آلودگی خشک شوند. در صورت تداوم بیماری ممکن است غلاف ها هم دچار آلودگی شوند.
کنترل و مبارزه
- کاشت ارقام مقاوم و استفاده از بذر سالم عاری از آلودگی
- در صورت مصادف شدن تاریخ گلدهی با شیوع این بیماری خسارت افزایش می یابد بنابراین باید به تاریخ کاشت توجه شود.
- تراکم مناسب بوته ها سبب تاثیر گذاری بر عدم خوابیدن گیاه و جلوگیری از بیماری می باشد.
- رعایت تناوب زراعی 3 الی 4 سال با گیاهان غیر میزبان
- کنترل علف های هرز
- کاربرد به اندازه کودهای نیتروژنه
- خارج کردن بقایای محصول بعد از برداشت
- استفاده از سموم قارچ کش؛
- تبوکونازول (فولیکور) 250 EW به میزان یک لیتر در هکتار
- بنومیل به میزان یک کیلوگرم در هکتار
- آلتوکمبی 420 SC به میزان 1/5 لیتر برهکتار
بیماری ساق سیاه یا شانکر ساقه (black leg)
این بیماری ناشی از قارچ Phoma lingam است و از مهم ترین بیماری های کلزا در جهان می باشد. این بیماری در تمام مراحل رشد بر روی کلزا تاثیر منفی دارد اما در مرحله گیاهچه ای ممگن است منجر به نابودی کامل گیاه شود.
این بیماری توسط لکه های گرد و یا نامنظم روی برگ و زخم روی شاخه خود را نشان می دهد. بدترین حالت ایجاد زخم شانکر روی طوقه است. در این حالت شیره پرورده انتقال نمی یابد و گیاه ورس می کند. حتی ممکن است دانه ها و غلاف نیز آلوده شوند که سبب چروکیده شدن بذرها و آلوده شدن آن ها و همچنین کاهش قدرت جوانه زنی می شود.
کنترل و مبارزه
- کاشت ارقام مقاوم تاثیر بسزایی دارد.
- شخم عمیق زمین زراعی
- رعایت بهداشت زراعی
- جمع آوری و از بین بردن بقایای گیاهان در مزرعه
- استفاده از بذر سالم و ضدعفونی بذر با قارچکش کاپتان 50 درصد WP به میزان 1/25 گرم در هزار
- ایپرودیون+کاربندازیم (رورال تی اس) 52/5 درصد WP به مقدار 1/5 گرم در هزار
- محلول پاشی با استفاده از سموم زیر در صورت دیدن اولین علائم؛
- تبوکونازول با ام تجاری فولیکور 25 درصد EW به میزان یک لیتر در هکتار
- پروپیکونازول (تبلت) 25 درصد EC به میزان یک لیتر در هکتار
- کاربندازیم (دروزال-باویستسن) 50 الی 60 درصد WP به میزان یک کیلوگرم در هکتار
سوختگی آلترناریائی (Alternaria blight)
عامل بیماری این نوع بیماری کلزا نیز قارچ می باشد. شیوع این بیماری کلزا اغلب در آب و هوای معمول و در آخر فصول زراعی گسترش می یابد. عامل شیوع این بیماری بذور آلوده و بقایای آلوده محصولات می باشد. بدین ترتیب که گاها به صورت موجودات ریز زنده (ساپروفیت) در میان کاه و کلش و بقایای گیاهی زمستان گذرانی می کنند و در سال بعد موجب بیماری گیاه می شوند.
اولین مرحله خسارت به برگ های تحتانی می باشد و سپس برگ های فوقانی را درگیر می کند و سپس لکه های مربوط به بیماری بر روی ساقه و خورجین ظاهر می شود و در صورت عدم کنترل رفته رفته کل گیاه را فرا می گیرد.
کنترل و مبارزه
- کشت بذور سالم و عاری از بیماری
- رعایت تناوب زراعی مناسب
- کنترل علف های هرز
- بسته به شدت و حجم درگیری مزرعه سه الی چهار مرتبه سم پاشی با قارچ کش های مانکوزب، کاپتان، رورال تی اس و کالکسین مثمر ثمر خواهد بود.
سفیدک کرکی
این بیماری کلزا ناشی از قارچ Peronospora brassicae می باشد. این نوع سفیدک اکثرا در منطقی با رطوبت بالا و در صورت تماس اولین برگ ها با خاک مرطوب شایع می شود.
علائم اولیه این بیماری به صورت پوشش سفید در سطح زیرین و یا به صورت لکه های کوچک زاویه دار به رنگ سبز روشن در سطح فوقانی برگ های اول دیده می شود. برگ های آلوده حتی ممکن است چروکیده و خشک شوند. در صورت شدت گرفتن بیماری شاخه گل را نیز آلوده می کند.
کنترل و مبارزه
- کاشت ارقام مقاوم
- استفاده از بذور سالم عاری از بیماری و ضدعفونی بذور با قارچکش متالاکسیل (ریدومیل) 5 درصد G به میزان 1 در هزار
- دیفنوکونازول (دیویدند) 3 درصد FS به میزان 2 میلی لیتر برای هر کیلوگرم بذر به علاوه متاتلاکسیل+ مانکوزب (رزالاکسیل) 72 درصد WP به میزان 1/5 گرم در هزار
- سمپاشی گیاهچه ها با قارچکش متالاکسیل– مانکوزب (رزالاکسیل) 72 درصد به نسبت یک در هزار