آفتابگردان (Helianthus annuus) جزء یکی از بزرگترین و درخشان ترین گل‌ها است، با ساقه مودار خشن 1 تا 4.5 متر ارتفاع و برگ‌های درشت 7.5 تا 30 سانتی متر که به‌صورت مارپیچی مرتب شده‌اند. نام علمی آن از کلمات یونانی “helios” یعنی خورشید و “anthos” به معنی گل گرفته شده است.
آفتابگردان‌ها بومی آمریکای شمالی و جنوبی هستند و اولین بار در حدود 3000 سال قبل از میلاد مسیح کشف شدند و منبع غذایی برای قبایل هندی آمریکایی بودند.
این گل با گلبرگ‌های زیبای زرد طلایی، احساس شادی و رنگ چشم نوازی را به باغ می‌آورند. اگرچه اکثر گل‌های آفتابگردان دارای گلبرگ‌های زرد هستند، اما بعضی از آنها دارای گلبرگ‌های قرمز، نارنجی، سرمه ای، قهوه ای نیز هستند.
راهنمای کاشت آفتابگردان
پرورش گیاهان آفتابگردان آسان است زیرا آنها در برابر حرارت و آفات مقاوم هستند و سریع رشد میکنند و برخی از گونه‌هایش به دلیل اندازه و دانه های خوراکی که دارند به عنوان گیاهان زینتی کشت می‌شوند.
کاشت آفتابگردان از نظر اقتصادی و زینتی ارزشمند است؛ از برگ‌هایش به عنوان علوفه استفاده می‌شود و دانه‌هایش حاوی روغن هستند و برای غذا استفاده می‌شود. کیک روغن آفتابگردان برای تغذیه دام و طیور استفاده می شود. این روغن همچنین در صابون و رنگ و به عنوان روان‌کننده استفاده می‌شود. دانه‌ها را همچنین می‌توان به صورت خشک، بو داده یا آسیاب شده به‌عنوان آجیل مصرف نمود. این گل برای زنبورها و پرندگان نیز جذاب است.
زمان کاشت آفتابگردان
برای آفتابگردان های یکساله پس از برطرف شدن تهدید سرما، بذرها را در فضای باز بکارید ولی فصل گل آفتابگردان چند ساله باید در بهار یا پاییز است.
برای شروع بهتر، بذرها باید تا زمان جوانه زنی محافظت شوند و ارتفاع نهال‌ها حدود 5 سانتیمتر شود بنابراین بهتر است این کار را در داخل خانه انجام دهید تا از آسیب ناشی از یخ زدگی جلوگیری شود.
انتخاب و آماده سازی محل کاشت آفتابگردان
قبل از شروع کار، باید مطمئن شوید که خاکی که در آن بذر خود را می‌کارید دارای بافت ریز و بدون علف‌های هرز است. اگر خاک مزرعه تان را نمی شناسید حتما آزمایش خاک انجام دهید. آفتابگردان‌ها عاشق آفتابند و در نقاطی که روزانه شش تا هشت ساعت مستقیم خورشید دریافت میکنند بهترین رشد را دارند. آنها دارای ریشه‌های بلند هستند، بنابراین گیاهان آفتابگردان خاک سست، زهکشی خوب و تا حدودی قلیایی را با pH 6.0 تا 7.5 ترجیح می‌دهند.
در صورت انتخاب انواع کوچکتر آفتابگردان، رشد گل آفتابگردان در گلدان نیز امکان‌پذیر است ولی باید مطمئن شوید که گلدان به اندازه کافی عمیق است تا در مراحل رشد آفتابگردان ریشه آنها را در خود جای دهد. اگر در حال پرورش یکی از گونه‌های قدبلند هستید، آنها را در مکانی محافظت شده یا در امتداد حصار بکارید تا از باد محافظت شود در غیر این صورت، باد می‌تواند آنها را واژگون کند.
در کاشت آفتابگردان‌ها کاشت مستقیم بذر به جای پیوند توصیه می شود. آفتابگردان‌ها نیاز تغذیه ای زیادی دارند، بنابراین خاک باید غنی از مواد مغذی با مواد آلی یا کود کمپوست باشد.
نحوه کاشت آفتابگردان
شما می‌توانید گیاهان اولیه آفتابگردان را از یک فروشگاه تهیه کنید، اما اگر آنها را از بذرهای کاشته شده به طور مستقیم در زمین پرورش دهید ساده تر است. همچنین اگر از دانه پرورش دهید، انواع بیشتری از آفتابگردان در دسترس شما خواهدبود.
برای پرورش آفتابگردان لازم است که بذرها را بعد از گذشتن خطر یخبندان بهاری و دمای خاک حداقل 60 درجه بکارید. گل‌های آفتابگردان باید با 2.5 سانتیمتر عمق و حدود 15 سانتیمتر فاصله از یکدیگر و ردیف هایی با فاصله حدود 75 سانتیمتر کاشته شوند. اما برای انواع بسیار کوچک، می‌توانید نزدیکتر به هم بکارید.
برای شکوفایی مداوم، کاشت خود را متزلزل کنید و هر دو تا سه هفته یک ردیف جدید بذر بکارید. استفاده از کود سبک که در زمان کاشت آفتابگردان، باعث می‌شود تا ریشه قوی رشد کند و از آنها در باد محافظت کند.
اگر دیدید پرندگانی در اطراف بذرها پرواز میکنند، توری را روی سطح کاشته شده پخش کنید تا بذرها جوانه بزنند. رشد آفتابگردان بسته به نوع، از زمانی که بذر را در خاک قرار می‌دهید تا شکوفا شود بین 80 تا 120 روز متغیر است.
آبیاری و کوددهی آفتابگردان
گل های آفتابگردان سالانه به آب زیادی احتیاج دارند، هنگامی که گیاه کوچک است، ناحیه اطراف ریشه‌ها را در فاصله 10سانتیمتر از گیاهان آبیاری کنید. با نوجه به اقلیم و شرایط مزرعه تا از روش های آبیاری گوناگونی می توانید استفاده نمایید.
همچنین ممکن است انواع بلند آفتابگردان ممکن است به قیم نیاز داشته باشند تا وزن گل هایشان را تحمل کنند.
در بیشتر موارد، آفتابگردان نیازی به کود ندارد. با این حال، اگر خاک شما بسیار ضعیف است، می‌توانید از کود دانه‌ای استفاده کنید. مراقب باشید نیتروژن زیاد می‌تواند مانع گلدهی شود.
آفات و بیماری های آفتابگردان
بیماری‌های قارچی مانند کپک زنگ‌زده و کپک پودری می‌توانند گیاهان را آلوده کنند. برگ‌های آلوده را با یک قارچکش عمومی اسپری کنید.
همچنین ممکن است پرندگان هم از دانه های آفتابگردان تغذیه کنند باید تمهیداتی برای دور کردنشان داشته باشید.
برای محافظت از گیاه آفتابگردان، قرار دادن طعمه حلزون یا حلزون در اطراف ساقه کمک می‌کند.
انواع بذر آفتابگردان برای کشت
آفتابگردان شمشیری
آفتابگردان شمشیری گیاهی یک ساله است با یک ساقه اصلی ایستاده و چندین شاخه فرعی می باشد و ارتفاع آن در اقلیم های متفاوت بین 1 الی 5 متر متفاوت است.
مغز تخمه آفتابگردان شمشیری به رنگ سیاه است و نسبت به سایر گونه ها ظاهر کشیده‌تری دارد. مغز آن روغن زیادی دارد و برای مصارف گوناگونی از آن استفاده می شود.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان شمشیری حدود 1 الی 3 سانتی متر با فاصله 20 الی 30 سانتی متر است و برای گلدهی به حدود 2 الی 3 ماه زمان تیاز دارد.
بذر آفتابگردان غول پیکر
این گل آفتابگردان به ارتفاع حدود سه متر می رسد.ر دانه های بسیار خوشمزه و گوشتی آن مصارف گوناگونی دارد. می شود.
ساقه این گیاه مدتی پس از رشد نیمه چوبی می شود.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان غول پیکر حدود 20 الی 30 سانتی متر با فاصله 40 الی 60 سانتی متر است و برای گلدهی به حدود یک ماه و نیم زمان تیاز دارد.
آفتابگردان تخم ریز
آفتابگردان تخم ریز گیاهی یکساله با مغزهای ریز و سیاه رنگ و بسیار دل چسب است. با طعم خوب و خواص بالایی که دارد طرفداران زیادی را به خودش اختصاص داده است.
ظاهر کلی گیاه به صورت یک ساقه اصلی و ایستاده با تعداد زیادی شاخه‌های فرعی منشعب می باشد و تا ارتفاع 1.5 متری رشد می کند. آفتابگردان تخم ریز در بیشتر مناطق رشد می‌کند و از باردهی بالایی دارد.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان تخم ریز حدود 10 سانتی متر با فاصله 40 الی 60 سانتی متر است و برای گلدهی به حدود یک ماه و نیم زمان تیاز دارد.
آفتابگردان تخم قرمز
آفتابگردان تخم قرمز هم کاربرد زینتی و هم کاربرد خوراکی دارد. بسیار ظاهر زیبایی دارد و به نسبت سرعت رشد بالایی دارد. از دانه آن برای مصارف خوراکی و دارویی استفاده می شود.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان تخم قرمز حدود یک سانتی متر با فاصله 60 الی 90 سانتی متر است و برای گلدهی به حدود 3 ماه زمان تیاز دارد.
آفتابگردان کله قوچی
آفتابگردان کله قوچی نیز گیاهی یک ساله میباشد. رنگ دانه های آن سیاه سفید است و نسبت به سایر گونه های تخمه آفتابگردان درشت تر است. مغز این تخمه آفتابگردان حاوی مقداری روغن می باشد که البته نسبت به سایر گونه ها روغن کمتری دارد. گیاه چند ساقه ای است، یک ساقه اصلی و چند ساقه فرعی در کنارش است.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان کله قوچی 1 الی 3 سانتی متر، با فاصله 20 الی 30 سانتی متر می باشد و برای گلدهی به حدود 3 الی 4 ماه زمان تیاز دارد. این گیاه نسبت به سرما مقاوم است.
آفتابگردان پا بلند زرد
گل آفتابگردان پا بلند زرد نوعی گیاه یکساله است. دانه هایی با پوست نازک دارد و مصرف آن خوراکی می باشد. همانطور که از اسمش مشخص است این گیاه ارتفاع زیادی خواهد داشت، ممکن است ارتفاع آن به 2 و نیم متر نیز برسد. گل آفتابگردان پا بلند یک اصلی و مستقیم به همراه چند شاخه فرعی دارد. رنگ ساقه های این گیاه سبز است. از دانه این گل می توان برای مصارفی همچون تخمه خوراکی، تهیه روغن و مواد دارویی استفاده نمود.
عمق مناسب کاشت آفتابگردان پابلند 1 الی 3 سانتی متر، با فاصله 40 الی 60 سانتی متر می باشد و برای گلدهی به حدود دو ماه زمان تیاز دارد.
برداشت تخمه آفتابگردان
در پایان فصل، دانه‌های آفتابگردان را برای یک میان وعده خوشمزه و یا برای کاشت مجدد یا تغذیه پرندگان برداشت کنید.
برای اینکاز بگذارید گل روی ساقه یا خارج از ساقه خشک شود تا پشت سر قهوه‌ای شود، شاخ و برگ آن زرد شود، گلبرگها بمیرند و دانه ها پرپشت و تا حدودی شل به نظر برسند.
برای اینکه پرندگان و سنجاب‌ها نتوانند بذر را بردارند، باید سر گل‌ها را بپوشانید.
بعد از حدود 15 سانتیمتر از ساقه با قیچی تیز یا هرس سر را از گیاه جدا کنید. سر آفتابگردان را روی یک سطح صاف و تمیز قرار دهید.
از طرف دیگر، می‌توانید سر گل را زود ببرید و سرها را وارونه آویزان کنید تا دانه‌ها خشک شوند و داخل خانه یا مکانی که از پرندگان و موش در امان است آویزان کنید.
اگر بذرها را برای کاشت ذخیره می‌کنید، آنها را در ظرف خشک و خنک و در جای خشک و خنک تا زمان کاشت نگهداری کنید.
بسیاری گل های آفتابگردان را به جهت کاربرد زینتی بودن آن ها کشت میکنند. نکته ای که برای برداشت آفتابگردان زینتی وجود دارد این است که حتما گل‌ها را صبح زود قطع کنید، قبل از اینکه گرما به گیاهان فشار وارد کند. برداشت گل در وسط یک روز گرم می تواند باعث پژمردگی زودرس گل‌ها شود.
عالی