پرورش سیر بسیار آسان است؛ تمام آنچه شما نیاز دارید یک حبه سیر برای رشد کامل گیاه است. سیر یکی از اعضای خانواده Allium (آلیوم) است که شامل پیاز، پیازچه، موسیر و تره فرنگی است. این گیاه علاوه بر طعم و عطر خوب گیاه ارزشمتد دارویی نیز به حساب می آید. به طور معمول سیر در پاییز کاشته می شود و در اواسط تابستان برداشت می شود، برای راهنمایی کاشت تا برداشت سیر مطلب را دنبال کنید:
آب و هوا و خاک مناسب
سیر در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی پرورش می یابد، با این وجود نمی تواند هوای خیلی گرم یا خیلی سرد را تحمل کند. اگرچه سیر می تواند در انواع مختلف خاک رشد کند، اما خاک مطلوب برای کاشت سیر خاک لومی با زهکشی بالا است. سیر در ارتفاع 1200 تا 2000 متر از سطح دریا نیز رشد می کند. این گیاه به خاکهای اسیدی و قلیایی حساس است. از این رو، pH مناسب برای رشد سیر 6 الی 8 است. خاک های سنگین مانند رس برای کاشت سیر مناسب نیست. خاکهایی غنی از مواد آلی با رطوبت مناسب و مقدار زیادی مواد مغذی به تشکیل حبه کمک می کنند. یک خاک سنگین با رطوبت کمتر و ورود آب بیشتر منجر به تغییر شکل حبه می شود. خاکهایی با ظرفیت زهکشی ضعیف باعث تغییر رنگ در حبه سیر می شوند.
بعد از شخم و خاکورزی مزرعه و قبل از کاشت مقدار مناسبی از کود 10-10-5 به خاک اضافه نمایید.
ارقام سیر
سیر معمولی (سیر سفید)
در این رقم پیاز سیر شامل تعداد زیادی سیرچه است، رنگ پوست آن کاملا سفید است و در بازار بیشتر از بقیه مشاهده می شود.
سیر صورتی
سیر صورتی به نسبت بقیه زودتر می رسد و مقاومتش به سرما و رطوبت بیشتر است. همانطور که از اسمش پیداشت رنگ پوست آن صورتی رنگ است.
سیر قرمز
از نوع درشت سیرها می باشد، پوست آن کاملا قرمز است.
سیر اسپانیولی
این نوع از سیر مناسب مناطق گرمسیر است و منشا آن مصر می باشد. در انتهای ساقه شکل مارپیچی به خود می گیرد.
زمان کاشت
برای داشتن دانه های درشت تر سیر ها را در پاییر قبل از اولین یخ زدن زمین می کارند تا سیر در اوایل بهار ساقه بدهد و اوایل تابستان آماده برداشت شود. در برخی مناطق سرد تا اوایل اسفند ماه نیز اقدام به کشت سیر می نمایند.
کاشت سیر
بوته های سالم را برای کاشت تهیه کنید سپس تمام حبه های آن را جدا کنید، قبل از کاشت سیر با قارچ کش هایی مانند کاربندازیم ضدعفونی نمایید. هرچه اندازه حبه ها بزرگ تر باشد بهتر است.
حبه ها را در فاصله 5 الی 10 سانتی متری و در عمیق 5 سانتی متر از سطح خاک به صورت عمود و روبه بالا در خاک قرار دهید. هر چه منطقه کاشت سرد تر باشد عمق کاشت سیر باید بیشتر باشد.
بهتر است فاصله ردیفهای کاشت سیر 20 الی 30 سانتی متر باشد. به صورت کلی می توان گفت هر هکتار حدودا 300 کیلوگرم حبه سیر برای کاشت لازم دارد.
کوددهی
برخلاف تصور اکثر کشاورزان، بیشترین مقدار نیتروژن مورد نیاز سیر در مرحله رشد اولیه و گسترش برگ ها (اوایل بهار) ست. افزودن کودهای آلی، مانند کودهای دامی و مرغی، راهی عالی برای افزودن نیتروژن به خاک است و گیاه سیر بسیار سازگار به کودهای دامی می باشد.
همچنین فسفر برای رشد بهینه ریشه سیر و پتاسیم کافی برای تشکیل پیاز سالم، شرط است.
همچنین خاک مزرعه باید از اسید فسفریک، منیزیم، پتاس و آهک غنی باشد. میتوان از کود ریزمغذی ها در فصل بهار استفاده نمود.
بهتر است 100 الی 120 کیلوگرم پتاس و 120 الی 200 کیلوگر فسفر (و یا 40 الی 60 گرم اسیدفسفریک) در پاییز و قبل از کاشت به خاک اضافه شود. در کاشت سیر برای افزایش کیفیت محصول بهتر است مقدار ازت کمتر باشد.
بنابراین توصیه می شود 30 الی 50 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن رابه سه قسمت مساوی و سه نوبت، اول بعد از سبز شدن و سپس به فاصله 4 الی 6 هفته اضافه کنید.
مالچ
پس از کاشت، یک لایه محافظ از کاه، برگ های خرد شده یا مقداری چمن را روی زمین بگذارید. در مناطق سرد و زمستانی، مالچ باید تقریبا 10 سانتی متر ضخامت داشته باشد. مالچ به شما کمک می کند تا با یخ زدگی و ذوب شدن متناوب ریشه های سیر از زمین خارج نشوند. استفاده کم از مالچ در آب و هوای معتدل برای کنترل رشد علف های هرز زمستانی مفید است.
آبیاری
اولین آبیاری پس از کاشت سیر داده می شود و سپس بسته به میزان رطوبت خاک هر 10 تا 15 روز یکبار آبیاری می شود. در فصل رشد نباید هیچ گونه کمبود رطوبت وجود داشته باشد، در غیر این صورت رشد پیازها تحت تأثیر قرار می گیرد. آخرین آبیاری باید 2 تا 3 قبل از برداشت انجام شود تا بدون آسیب رساندن حبه ها برداشت شوند. آبیاری بیشنر از نیاز موجب ظهور بیماری هایی مانند لکه بنفش و پوسیدگی پایه می شود.
علف های هرز
دفع علفهای هرز و سله شکنی در طول دوره رشد گیاه بین 2 تا 3 بار انجام می گیرد از آنجایی که ریشه سیر در عمق کمی است باید هنگام وجین و سله شکنی دقت نمود تا مبادا به ریشه ها صدمه ای وارد شود.
در ابتدا گیاه سیر به آرامی رشد می کند. به عقیده بسیاری از کشاورزان استفاده از علف کش های شیمیایی برای جلوگیری از آسیب دیدگی نسبت به دفع علفها به صورت دستی بهتر است. برای کنترل شیمیایی علفهای هرز، در طی 72 ساعت پس از کاشت، از سم پندی متالین به میزان 1 لیتر محلول در 200 لیتر آب در هر هکتار می توانید استفاده نمایید.
در ویدئو زیر از کانال آپارت مجله جالیزان مختصری از مراحل کاشت تا برداشت سیر را مشاهده می کنید:
تناوب زراعی
به دلیل اینه سیر یک محصول با ریشه کم عمق است و کودها و مواد مغذی استفاده نشده و شسته شده به اعماق پایین تر می رود و برای استفاده گیاهانی با ریشه عمیق تر مناسب است، تحقیقات نشان داده است که کاشت متناوب سیر با گیاهانی مانند حبوبات علاوه بر افزایش عملکرد سیر به حاصلخیزی بیشتر خاک نیز کمک می کنند.
آفات و بیماری ها
گیاه سیر به دلیل عطر تندی که دارد به خودی خود موجب دور شدن آفات می شود.
تریپس
یکی از آفات آزار دهنده مزارع سیر تریپس است که در صورت ظهور اولین علائم تله های چسبنده به نسبت 8 عدد در هکتار کارساز است.
درصورت نیاز به کنترل شیمیایی می توانید محلول 30 میلی متر حشره کش فیپرونیل و 15 لیتر آب را در مزرعه اسپری کنید و یا می توانید از تزکیب 10 میلی لیتر پروفنوفوس و 25 گرم منکوزب در 10 لیتر آب به فاصله 10 روز استفاده نمایید.
لکه بنفش و سوختگی فیلیوم ساقه
یکی از بیماری های مهم گیاه سیر لکه بنفش و سوختگی فیلیوم ساقه است که در آلودگی شدید ممکن است باعث کاهش عملکرد تا 70٪ شود. ضایعات بنفش عمیق روی برگها مشاهده می شود و رگه های برگ زرد قهوه ای می شوند و در امتداد تیغه امتداد می یابند.
برای کنترل شیمیایی این بیماری می توان از سم پروپینی 70 درصد WP به میزان 350 گرم در 150 لیتر آب در هر هکتار به صورت محلول پاشی استفاده نمود.
برداشت سیر
در طول دوره رشد هر موقع که بخواهید برای مصرف برگ سیر می توانید برگ ها را بچینید اما دقت کنید یک چهارم ارتفاع گیاه باقی بماند. سیر بسته به نوع آن از 120 تا 150 روز بعد از کاشت می رسد. اولین علامت رسیدن سیر زرد شدن و سپس خشک شدن برگ هاست. غده ها را از خاک بیرون آورید و 2 الی 3 روز در محل سایه نگه داری کنید و سپس به مدت یک هفته در آفتاب خشک کنید. معمولا برای نگهداری بهتر، سیرها را در رشته هایی به هم می بافند. دقت کنید که موقع برداشت حبه ها زخمی نشوند زیرا موجب نفوذ آلودی و بیماری در آن می شوند.
ذخیره و نگهداری سیر
برای تازه خوری نیازی به جدا کردن ساقه و ریشه نیس ولی برای ذخیره کردن یک و نیم الی دو سانت از بالا و نیم سانت از ریشه گیاه را جدا کنید و سپس در محیطی با دمای متوسط صفر درجه و رطوبت نسبی 65 درصد برا چندین ماه می توانید نگه داری کنید.
به طور کلی عملکرد متوسط کاشت سیر 6 الی 8 تن در هر هکتار است. یادتان نرود غده های درشت رو برای سال بعد کنار بذارید!