راهنمای کشت یونجه

یونجه با نام علمی Medicago sativa گیاهی از خانواده Fabaceae و گیاهی چند ساله می باشد و از لذیذ ترین خوراک های دام در سر تا سر جهان است.  پست از کاشت یونجه حدودا تا 5 الی 7 سال در زمین محصول می دهد، گفته می شود در مناطق سردسیر بین 5 الی 6 بار در سال و در مناطق گرمسیر بین 10 الی 15 بار در سال می توان برداشت علوفه نمود.

کشت یونجه به صورت بهاره و پاییزه انجام می شود که کشت پاییزه محبوب تر است.

خاک

یونجه در خاک هایی با زهکشی بالا، خوب عمل می کند و به pH خاک از 6/5 تا 7 نیاز دارد. خاک نباید اسیدی باشد اگر pH خاک شما از 6/5 کمتر باشد، تثبیت نیتروژن همزیست ممکن است به درستی کار نکند. بنابراین ، برای بالا بردن pH پایین خاک در سطح مطلوب و جذب بهتر مواد مغذی از آهک استفاده می کنند. پس از تجزیه و تحلیل خاک، بهتر است از نتایج آزمون خاک پیروی کنید.

یونجه گیاهی مقاوم در برابر خشکی است و می تواند دمای بالا یعنی حدود 40 الی 45 درجه سانتی گراد را تحمل کند.

خاک منطقه کشت یونجه باید عمیق  زیرا یونجه دارای ریشه بلندی است (گاها تا 5 الی 6 متر) و خاک باستی ظرفیت نگهداری آب و مواد مغذی لازم را داشته باشد.

آماده سازی زمین

کشت یونجه در هنگام بارندگی به زمین شخم خورده خوبی احتیاج دارد. خاک باید خرد شده و تسطیح شده باشد. برای عملکرد خوب به کود کافی و به موقع کود نیاز دارد. به میزان 10-15 تن در هکتار کود لازم است. برای عملکرد بهتر چهار هفته قبل از کاشت کود باید به خاک اضافه شود. توصیه می شود کود به طور یکنواخت در زمین پخش شود و سپس اقدام به شخم زدن عمیق و تسطیح کردن گردد.

کاشت یونجه

گیاهان با کاشت بذر مستقیم در مزرعه پرورش می یابند. بذرها پوستی سخت دارند و باید قبل از کاشت در آب خیسانده شوند.

عمق کاشت بذر ها حدود 1 الی 2 سانتی متر است، بسته به نوع خاک می توند متفاوت باشد. در ایران معمولا کاشت یونجه به صورت دستپاش صورت می گیرد.

کاشت یونجه در ماه های شهریور و مهر در شروع سرما انجام می شود. برای مصون ماندن از علف های هرز کاشت بر روی پشته ها بهتر است. حدود 10 کیلوگرم بذر در هکتار برای کاشت بر روی پشته ها و مقداری بیشتر برای کاشت های خطی نیاز است.

تجربه ثابت کرده است که بذرهای 2 تا 3 ساله بهتر از بذرهای تازه و یا 4 تا 5 ساله جوانه می زنند.

بذرها در عرض 3 تا 4 هفته جوانه می زنند و در طی دوره 6-7 ماه (مهر الی فروردین) گیاهان از رشد رویشی مطلوبی برخوردار می شوند.

در ویدئوی زیر از کانال آپارات مجله جالیزان نحوه آماده سازی و کاشت یونجه را مشاهده می کنید:

• ارقام یونجه در ایران کدامند؟

فاصله کاشت

یک گروه محقق بعد از تجربیات کاشت در فواصل گوناگون به این نتیجه رسیدند که یونجه در فاصله 30*60 سانتی متر بهترین عملکرد رشد را دارد.

مطالعات نشان داد که کاشت نزدیک باعث کاهش عملکرد و رشد شاخه های جانبی می شود. بنابراین توصیه می شود فاصله 60 تا 70 سانتی متر در 30 تا 35 سانتی متر را اتخاذ کنید و دقت کنید که کمتر از 60 سانتی متر نباشد.

کوددهی

همانطور که گفته شد یونجه گیاهی چند ساله است و در طول این چند سال با عمیق تر شدن ریشه گیاه مقدار زیادی ازت و مواد آلی در خاک باقی می گذارد. به طور میانگین هر هکتار مزرعه یونجه سالانه 100 کیلو ازت آلی به خاک اضافه می کند. از این رو پس از برگرداندن یونجه از خاک برای رعایت تناوب زراعی می توان  گیاهانی مانند سیب زمینی و غلات کشت نمود.

این قابلیت یونجه باعث شده است تا بسیاری از کشاورزان خبره و با تجربه بین باغات میوه خود یونجه بکارند، از این طریق هم دو محصول برداشت می کنند و هم ازت و ماده آلی خاک خود را افزایش داده و درختان محصولات با کیفیت تری می دهند.

از سال دوم می توان از ترکیبی مانند کودهای زیر برای هر هکتار کاشت یونجه استفاده کنید:

• حدود 40 کیلوگرم کودهای ازته
• 30 کیلوگرم کودهای فسفره
• 40 کیلوگرم کود
• 120 کیلوگرم کودهای پتاسیم

کلسیم به همراه کودهای ریز مغذی به مقدار زیر:

• 3 کیلوگرم آهن، 2 کیلوگرم روی، 1 کیلوگرم منگنز و نیم کیلو مس برای هر هکتار

علاوه بر ترکیب فوق پیشنهاد می شود که ترکیب زیر را نیز به زراعت یونجه خود اضافه کنید:

• یک کیلوگرم اسید هیومیک با درصد بالای 50 در هر آب آبیاری به همراه نیم کیلوگرم ترکیب اسید آمینه و جلبک دریایی در هر آب آبیاری .

از کودهای مایع باکتریایی می توانید به مقدار 20 لیتر در هکتار بعد از هر چین استفاده کنید.

دقت کنید که مقادیر توصیه شد به صورت کاملا کلی است بهتر است برای یافتن بهترین کودهای مناسب خاکتان از آزمایش خاک و کارشناسان محلی کمک بگیرید.

آبیاری

یونجه نسبت به سایر حبوبات به آبیاری بیشتری نیاز دارد. به طوریکه هر هکتار مزرعه یونجه نیاز به 80 الی 100 لیتر آب در دقیقه دارد. البته مقدار دقیق آن بسته به شرایط محیطی و آب و هوایی هر منطقه متفاوت است. اولین آبیاری پس از کاشت کردن بذر انجام می شود و آبیاری مکرر تا زمانی که گیاه به ارتفاع 5-10 سانتی متر از سطح زمین برسد لازم است. مرحله فیزیولوژیکی رشد و شرایط آب و هوایی محل کشت دور آبیاری بین ۱۲-۷ روز می باشد.

بعد از رشد کامل گیاه یک مرحله آبیاری حسابی نیاز است.

کنترل بیماری ها و علف های هرز

کولتیواتور زدن بین ردیف های یونجه موجب جوگیری از رشد بی رویه علف های هرز می شود. از علف کش داکتال نیز می توان به میزان 8 الی 12 کیلوگرم، قبل از سبز شدن علف های هرز استفاده نمود.

آفت سس و سرخرطومی برگ یونجه از مهم ترین آفات یونجه به شمار می روند:

برای مبارزه با سس اول از همه می توان آن قسمت از مزرعه را کاملا سوزاند و یا می توان از سم پاراکوت به میزان 3 الی 5 لیتر در هکتار استفاده نمود.

برای کنترل و مبارزه با آفت سرخرطومی برگ یونجه چراندن مزرعه بعد از چین آخر، سوزاندن بقایای یونجه در آخر زمستان و استفاده از سموم شیمیایی مانند دیازینون، دورسبان و فوزالن توصیه می شود.

برداشت یونجه

بهترین زمان برداشت یونجه در چین اول در مرحله 50 الی 70 درصد گلدهی است اما در چین ای بعدی می توان در مرحله ظهور 10 الی 15 درصدی گل های بنفش برداشت نمود. پس از برداشت یونجه توسط دستگاه های مکانیکی بسته بندی می شوند.