لوبیا چیتی با نام علمی Phaseolus vulgaris یکی از انواع لوبیاهاست. گیاهی دو لپه ای با نام تجاری pinto است، یکی از محبوب‌ترین لوبیاها در بین ایرانیها، اسپانیایی ها، ایتالیایی‌ها و غیره می باشد. کلمه “pinto” که به دلیل رنگارنگ بدن لوبیاها نامگذاری شده است، به معنای نقاشی شده در اسپانیایی است. اما جدا از ظاهر جذاب آن، خود لوبیا به شدت مقوی است.
لوبیا چیتی برای رشد و عملکرد خوب به گرما، آفتاب و خاک مناسب نیاز دارد. انتخاب محلی که روزانه حدود شش ساعت آفتاب داشته باشد، رشد سریع و گلدهی گیاه را ترغیب می کند که منجر به رشد بیشتر غلاف های لوبیا می شود.
تاریخ کشت
تاریخ کشت لوبیا چیتی از اوایل بهار تا اواخر تیر ماه در شهرستان های مختلف متفاوت است. نکته مهم در تاریخ کشت مصادف نشدن
مرحله حساس گیاه، علی الخصوص مرحله گلدهی با گرمای هواست.
خاک
کمپوست کیفیت خاک را بهبود می بخشد بنابراین باعث تخلیه بهتر و حاوی مواد مغذی طبیعی گیاه می شود.
قبل از کاشت بذرها بهتر است یک لایه 5 اینچی کمپوست روی خاک بریزید و همچنین طبق توصیه کودی مواد مغذی به خاک اضاف شود.
لوبیا چیتی ریشه کم عمقی دارد و فقط به رطوبت و مواد مغذی موجود در 15 سانتی متری بالای خاک دسترسی دارد.
لوبیا از جمله محصلات حساس به شوری است و حداکثر تا شوری 2 دسیزیمنس را تحمل می کند. PH مناسب برای کاشت لوبیا چیتی 6 الی 7 است.
اگر خاک مرطوب بماند و پس از باران به آرامی خشک شود، ممکن است باعث پوسیدگی ریشه لوبیای چیتی شود و گیاه را از بین ببرد.
خاک لوبیا چیتی نباید خیلی مرطوب و یا با زهکشی کم باشد.
کاشت لوبیا چیتی
دانه های لوبیای چیتی تا زمانی که دمای خاک به حدود 15 درجه فارنهایت نرسد جوانه نخواهند زد. لوبیا چیتی نیز نمی تواند سرمای زیاد را تحمل کند، بنابراین فقط وقتی گیاه باید کاشته شود که خطر یخ زدگی از بین رفته باشد.
روش کاشت
کاشت لوبیا چیتی در ایران به روش های زیر مرسوم است:
- خشکه کاری دست پاش
- روش خشکه کاری و جوی و پشته
- هیرم کاری (نم کاری) و دست نشان
- هیرم کاری و کشت مکانیزه
بر اساس تحقیقات انجام شده، 50 سانتی متر بین ردیف ها و 5 سانتی متر روی ردیف ، بهترین فاصله کاشت است. اما در شرایط کرتی آرایش مربعی گیاهان بهترین عملکرد را دارد.
به طورمیانگین می توان گفت مقدارمصرف بذردرکشت مکانیزه 200 الی 220 کیلوگرم در هکتار می باشد.
عمق کاشت مناسب برای هیرم کاری 10 الی20 سانتیمتر است. در روش سنتی (دست نشان) فواصل کاشت معمولا به ابعاد 15*20 است و مقدار بذر مصرفی به طور قابل ملاحظه ای کاهش می یابد و تقریبا به اندازه نصف بذر مصرفی در روش مکانیزه می باشد.
کاشت لوبیا چیتی در گلدان
اگر فضای زیادی ندارید، ممکن است بخواهید لوبیا چیتی را در ظروف پرورش دهید. برای کاشت و مراقبت از لوبیای چیتی در گلدان همه نکات مشابه را دنبال خواهید کرد. با این حال فقط امکان دارد نیاز به آبیاری بیشتری وجود داشته باشد، زیرا خاک موجود در ظروف با سرعت بیشتری خشک می شود.
در ویدئو زیر از کانال آپارات مجله جالیزان نحوه پرورش لوبیا چیتی در منزل را مشاهده خواهید کرد:
آبیاری
مرحله حساس لوبیا جیتی به کم آبی ابتدای گلدهی تا مرحله تشکیل غلاف می باشد. در روش هیرم کاری اولین آبیاری بعد از کاشت بر اساس نوع خاک و آب و هوای منطقه به فاصله 15 تا 25 روز می باشد. دراین مدت بذور لوبیا جوانه زده و به مرحله دو برگی می رسد. آبیاری دوم به فاصله 8 تا 10 روز و آبیاری های بعدی بسته به بافت خاک به طور متوسط هر 4 الی 8 روز یکبار انجام می شود. اجتناب از رطوبت بیش از حد خاک هنگام رشد لوبیا چیتی بسیار مهم است.
کوددهی
مبنای هرگونه تغذیه کودی باید آزمایشات خاک باشد اما در صورت نبودن امکانات لازم می توان به توصیه عمومی زیر عمل نمود:
- کود اوره 100-150 کیلو در هکتار
- کود فسفاته 100-150 کیلو در هکتار
- کود پتاسه 50-100 کیلو در هکتار
- کود کامل ماکرو به میزان 200 کیلو در هکتار قبل ازکاشت
- سولفات روی 40 کیلو در هکتار
- سولفات منگنز20 کیلو در هکتار
- کود میکرو کامل با غلظت 3 درهزار به صورت محلول پاشی (3 کیلو در هکتار)
غلاف لوبیا چیتی
برداشت و خشک کردن لوبیا چیتی
عمدتا لوبیا چیتی حدود 90 تا 150 روز پس از کاشت آماده برداشت است. طول دوره رشد به نوع لوبیا چیتی و همچنین آب و هوای منطقه کشت بستگی دارد. بهترین زمان برداشت که حدود 65 الی 75 درصد غلافها رسیده باشند.دراین زمان میانگین رطوبت دانه ها حدود 35 الی 40 درصداست. لوبیا چیتی باید وقتی هنوز سبز و نارس است برداشت شود و در مزرعه باقی بماند و بعد از خشک شدن، دانه ها سفت و ضخیم می شوند. زمانی که رطوبت دانه ها به حدود 20 درصد برسد برای خرمنکوبی انتقال داده شوند.