کشت سیب زمینی در بسیاری از کشورها و در شرایط معتدل، نیمه گرمسیری و گرمسیری روی می دهد. سیب زمینی اساسا محصول آب و هوای خنک به حساب می آید که عامل اصلی محدود کننده تولید آن دما است؛ رشد غده ها در دمای زیر 10 درجه سانتیگراد و بالاتر از 30 درجه سانتیگراد مقدور نیست، عملکرد مطلوب رشد سیب زمینی در میانگین دمای روزانه 18 الی 20 درجه سانتی گراد می باشد.
به همین دلیل، سیب زمینی در مناطق معتدل در اوایل بهار و در مناطق گرمتر در اواخر زمستان کاشته می شود. در ایران کشت سیب زمینی در مناطق جنوبی از اواسط بهمن ماه تا اواخر اسفند ماه و در مناطق معتدل شمالی اوایل فروردین ماه پس از سپری شدن خطر سرمای بهاره شروع و تا اواخر فروردین ماه انجام خواهد گرفت. در بعضی از مناطق مرتفع نیمه گرمسیری، دمای معتدل و تابش زیاد خورشید به کشاورزان امکان می دهد که در تمام طول سال سیب زمینی پرورش دهند و غده ها را بسته به نوع سیب زمینی ظرف 90 روز از کاشت برداشت کنند. طول دوره رشد در برخی مناطق ممکن است تا 150 روز طول بکشد.
سیب زمینی گیاهی بسیار سازگار است و بدون خاک و شرایط رشد ایده آل، محصول خوبی خواهد داشت. با این حال ممکن است در معرض تعدادی از آفات و بیماری ها باشد. بدین منظور و برای جلوگیری از تجمع عوامل بیماری زا در خاک و شکستن چرخه توسعه آفات، بهتر است کشاورزان سال به سال از پرورش سیب زمینی در همان زمین خودداری کنند. در عوض، به صورت تناوبی سه ساله یا بیشتر، سیب زمینی را با سایر محصولات غیر مشابه، مانند ذرت، لوبیا و یونجه بکارند.
شرایط خاک و زمین
می توان گفت سیب زمینی تقریبا در هر نوع خاکی بجز خاکهای شور و قلیایی قابل کشت است. خاکهای سست که کمترین مقاومت را در برابر بزرگ شدن غده ها دارند و همچنین خاکهای لومی و لومی شنی که سرشار از مواد آلی هستند، با زهکشی و هوادهی کافی، مناسب ترین هستند. خاک با دامنه pH بین 5.2-6.4 برای کشت سیب زمینی ایده آل تلقی می شود.
کشت سیب زمینی
محصول سیب زمینی معمولا نه از بذر بلکه از “سیب زمینی بذر” غده های کوچک و یا تکه های کاشته شده رشد می کند. خلوص ارقام و غده های بذر سالم برای یک محصول موفق ضروری است. بذر غده باید عاری از بیماری، جوانه زده و وزن هر یک از 30 تا 40 گرم باشد. استفاده از بذر تجاری با کیفیت خوب می تواند 30 تا 50 درصد عملکرد را در مقایسه با بذر خود کشاورزان افزایش دهد.
آماد سازی جوانه بذر یا Chitting
حدود یک ماه و نیم قبل ار کاشت سیب زمینی نیاز است که بذرهای سیب زمینی را ترغیب به جوانه زدن نمود، بذرها را در در فضای روشن و جای مسطح جوانه دار کرد تا به جوانه حدود 2 سانتی متری برسند سپس آماده انتقال به زمین اصلی هستند.
زمانی که خاک شروع به گرم شدن می کند موقع کاشت سیب زمینی است، برای کاشت شیارهایی باید در زمین ایجاد شود و جوانه ها درون خاک قرار داده شود؛ به طوری که جوانه ها رو به بیرون باشند.
خاک ریزی یا hilling
یک نکته مهم در پرورش سیب زمینی این است که اجازه ندهید غده های آنها برای مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار بگیرند. زیرا سبز می شوند و ترکیبی سمی به نام سولانین تولید می کنند که باعث تلخی، غیرقابل خوردن می شود.
برای مقابله با این عارضه، از روشی به نام hilling استفاده می شود.
هلینگ روش ساده ای است؛ با رشد گیاه سیب زمینی، یک ساقه اصلی با برگ و گل در سطح زمین تولید می شود. در همین حال، غده ها در ساقه های ثانویه تشکیل می شوند که از ساقه اصلی منشعب می شوند. به منظور جلوگیری از قرار گرفتن غده های کم عمق در معرض نور خورشید و تشویق گیاه به تولید غده های بیشتر، مقداری خاک به صورت دوره ای در اطراف پایه ساقه می ریزند، این کار معمولاً سه تا چهار بار در طول فصل انجام می شود. بهترین زمان انجام این کار صبح است.
علف های هرز
علف های هرز بین گیاهان در حال رشد و در روی پشته باید به صورت مکانیکی یا با استفاده از علف کش از بین روند.
رفع علف هرز باید دو یا سه بار در فاصله 15 تا 20 روز انجام شود. اولین اقدام زمانی مناسب است که گیاهان حدود 15-25 سانتی متر قد دارند.
کود دهی
استفاده از کود شیمیایی به سطح مواد مغذی موجود خاک بستگی دارد، به عنوان مثال برخی خاک ها برخی مواد مورد نیاز مانند فسفر و پتاسیم را کم دارند، بنابراین نیاز کودی آن نسبتا زیاد است.
با این حال در شروع کشت سیب زمینی به کودهای آلی نیاز است تا تعادل غذایی خوبی ایجاد شود و ساختار خاک را حفظ کند.
آبیاری
در کشت سیب زمینی میزان رطوبت خاک باید در سطح بالایی حفظ شود. به طور کلی، کمبود آب در اواسط تا اواخر دوره رشد حساسیت بیشتری نسبت به اوایل دوره ایجاد می کند و عملکرد محصول کاهش می یابد.
از آنجا که سیب زمینی دارای سیستم ریشه ای کم عمق است، آبیاری مکرر قابل توجه است و با استفاده از سیستم های بارانی مکانیزه، بازده بسیار بالایی حاصل می شود. به خصوص از زمان ظهور جوانه ها تا چندین هفته پس از شکوفه دهی، رطوبت باید حفظ شود.
اگر بلافاصله بعد از کاشت زیاد آبیاری کنید و یا با شروع رشد سیب زمینی آب کافی نباشد، غده ها ممکن است بد شکل شوند.
برداشت سیب زمینی
زرد شدن برگهای گیاه سیب زمینی و جداسازی آسان غده ها از آنها نشان می دهد که محصول رسیده است. آنها را برای مدتی حدود دو هفته در خاک می گذارند تا پوست آنها ضخیم شود؛ ضخیم شدن پوست از بیماری های ذخیره سازی و جمع شدن به دلیل از دست دادن آب جلوگیری می کنند. با این حال اگر غده ها طولانی مدت در زمین قرار بگیرند احتمال ابتلا به بیماری های قارچی مانند پوست سیاه افزایش می یابد.
دقت شود که قبل از برداشت سیب زمینی زمین نباید آبیاری شود.
برای تسهیل برداشت، دو هفته قبل از برداشت، ساقه های سیب زمینی باید برداشته شود. بسته به مقیاس تولید با استفاده از ادوات گوناگون مانند تراکتور و غیره برداشت می شود.
سیب زمینی ها قبل از ذخیر سازی باید خشک شوند تا خاک و گل از آنها جدا شود.
ذخیره سازی
از آنجایی که غده های تازه برداشت شده در معرض خراب شدن هستند، ذخیره سازی مناسب برای جلوگیری از تلفات سیب زمینی پس از برداشت انجام می شود.
ذخیره سازی مانع از “سبز شدن” (تجمع کلروفیل در زیر پوست، که با سولانین سمی همراه است) و از دست دادن وزن و کیفیت است. غده ها باید در دمای 6 تا 8 درجه سانتی گراد، در محیط تاریک و تهویه مناسب با رطوبت نسبی بالا (85 تا 90 درصد) نگهداری شوند.