بیماری لکه موجی گوجه فرنگی (Early Blight)
این بیماری بر تمام گیاهان خانواده سولاناسه خسارت وارد می کند. بیماری لکه موجی گوجه فرنگی به سوختگی زودرس گوجه فرنگی هم معروف است.
عامل این بیماری قارچ Alternaria Solani می باشد. در دمای بالا و آب و هوای مرطوب به شدت برای شیوع آن موثر است به این صورت که در فصول بارندگی تشدید می شود.
خسارت
حمله بیماری لکه موجی روی بوته های تحت تنش هایی مثل بار زیاد میوه، حمله نماتد و یا کمبود ازت بسیار شدیدتر است. این بیاری موجب آفتاب سوختگی گیاهان و گاها موجب بروز لکه های درشت و سیاه در ناحیه اتصال میوه به دمگل می شود.
ایجاد موجب بروز لکه های سیاه روی ساقه و لکه های قهوه ای با حاشیه زرد بر روی برگ ها می شود که رفته رفته خشک می شوند ودر محل آن ها سوراخ باقی می ماند.
کنترل و مبارزه
- کاشت بذر سالم و ضدعفونی شده
- قارچ مولد بیماری می تواند در خاک و بقایای گیاه زراعی و علف هرز آلوده زنده بماند، بنابراین شخم عمیق بعد از برداشت محصول لازم است
- جمع آوری کامل بقایای گیاهی
- عدم تغذیه با مقدار اضافی نیتروژن و همچنین آبیاری بیش از حد
- استفاده از سموم قارچکش
لکه سیاه گوجه فرنگی یا آنتراكنوز
این بیماری از بیماری های مهم گوجه فرنگی علی الخصوص در مناطقی با آب و هوای گرم و مرطوب است. بیمای لکه سیاه بر گیاهان دیگری مانند فلفل، بادمجان، کاهو،کلم، کرفس و حبوبات نیز خسارت وارد می کند.
خسارت
این بیماری بر روی میوه های سبز به صورت آلودگی پنهان می مانند و به محض رسیدن میوه قابل رویت هستند.
بیماری به صورت لکه های کوچک دایره ای با مرکز سیاه رنگ فرو رفته بر روی میوه گوجه فرنگی دیده می شود، ممکن است این لکه ها رفته رفته به هم بپیوندند. لکه های بزرگ قهوه ای مایل به زرد می باشند و در نهایت میوه را پوسیده می کنند. اگر آب و هوا مرطوب باشد ممکن است بر روی برگ نیز لکه هایی ایجاد شود.
کنترل و مبارزه
- استفاده از بذرهای سالم و عاری از بیماری
- رعایت تناوب زراعی دو ساله
- جمع آوری بقایای گیاهی و از بین بردن میوه های آلوده
- عدم آبیاری بیش از حد
- با استفاده از سموم قارچکش مناسب زمانی که اندازه میوه کوچک است سمپاشی را به صورت هفتگی تا زمان برداشت آغاز کنید.
پژمردگی فوزاریومی (Fusarium wilt)
پژمردگی فوزاریومی یکی از بیماری های مهم گیاه گوجه فرنگی می باشد. حتی با یک بار آلوده شدن خاک، پاتوژن تا چندین سال در خاک باقی می ماند. عامل این بیماری قارچ Fusarium oxysporum می باشد.
زمانی که گیاهان دچار کمبود مواد مغذی می شوند به این بیماری دچار خواهند شد. همچنین پژمردگی فوزاریومی در خاک های شنی و اسیدی تشدید می یابد.
انتشار قارچ مولد بیماری توسط بذر، نشاء، خاک، آب و همچنین ماشین آلات کشاورزی می باشد. اسپورها حتی می توانند از طریق هوا هم منتقل شوند.
خسارت
بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی موجب کوتوله شدن گیاه و خشک شدن و ریزش برگ های آن می شود که نهایتا منجر به تولیدات کمتر در بوته های آلوده خواهد شد.
بهترین دما برای شیوع این بیماری دمای حدود 28 درجه سانتی گراد می باشد.
کنترل و مبارزه
- کاشت ارقام متحمل و مقاوم
- رعایت بهداشت زراعی
- اطمینان از پوسیدگی کامل کود دامی و ضدعفونی کردن آن با استفاده از گوگرد گرانول
- رعایت تناوب زراعی و آیش زمین
- از بین بردن بقایای گیاهی بوته های آلوده
- ضدعفونی خاک با استفاده از بخار آب داغ
- استفاده از قارچ کشهایی مانند متالاکسیل-مانکوزب، تیوفانات متیل، مخلوط بوردو
پوسیدگی گیاهی یا طوقه (فایتوفتورایی)
عامل بیماری پوسیدگی گیاهی قارچ Phytophthora spp می باشد. از مهم ترین عوامل توسعه بیماری آب و هوای مرطوب می باشد. وجود باد و باران باعث انتقال قارچ بیماری زا از گیاه آلوده به گیاه سالم می شود.
خسارت
بر اثر این بیماری جراحاتی به رنگ قهوه ای بر روی طوقه گیاه ظاهر می شود که موجب می شود گیاه رفته رفته استحکامش را از دست دهد. بر روی میوه آلوده لکه هایی مدور ایجاد می شود، میوه ها پوسیده می شوند و برگ های زیرین به سمت زمین خم می شوند.
همانطور که گفته شد بیماری فایتوفتورا گوجه فرنگی باعث پوسیدگی میوه ها می شود، میوه آلوده در ابتدا سفت است و فقط در اواخر مرحله عفونت نرم می شود.
این بیماری در میوه هایی ایجاد می شود که در تماس با خاک آلوده هستند. رنگ میوه ابتدا سبز مایل به خاکستری می شود و سپس پوسیدگی به خوبی به گوشت گوجه هم می رسد.
کنترل و مبارزه
- رعایت بهداشت زراعی
- استفاده از قارچ کش در زمان مرطوب شدن آب و هوا
- حذف کامل میوه ها و گیاهان آلوده
- زمین کاشت گوجه فرنگی باید زهکشی مناسب داشته باشد و بهتر است گوجه فرنگی در زمین با ارتفاع کم کاشته نشود.
شانکر باكتریایی گوجه فرنگی Bacterial canker
این بیماری بر اثر باکتری Clavibacter michiganese subsp. Michiganense بروز می کند.
بیماری شانکر باکتریایی موجب ایجاد زخم یا همان شانکر بر روی گیاه و ایجاد لکه بر روی برگ و میوه می شود که در نهایت موجب نابودی کامل گیاه می شود.
بیماری شانکر باكتریایی معمولا به دلیل آلودگی بذر و یا عدم رعایت بهداشت زراعی اتفاق می افتد.
خسارت
لبه برگ های زیرین تاول می زنند و رفته رفته به سمت بالا می پیچند و به رنگ قهوه ای در می آیند و پژمرده می شوند.
خط های کمرنگی روی دمبرگ، ساقه و محل اتصال دمبرگ و ساقه اتفاق می افتد و سپس روی این خط ها ترک هایی ایجاد می شود که سبب به وجود آمدن زخم می شود.
ممکن است روی گوجه فرنگی ها لکه هایی کوچک و آبسوخته مانند و سفید رنگ به وجود آید که سپس زرد و برجسته می شوند.
کنترل و مبارزه
- استفاده از بذرها و نشاهای عاری از هرگونه بیماری همچنین عدم آسیب مکانیکی به نشاها
- جمع آوری بقایای گیاهان آلوده
- ستروزن سازی خاک محل کشت گوجه فرنگی
- سم پاشی با سموم حاوی مس در صورت ظهور علائم بیماری
لکه گرد؛ خال باکتریایی گوجه فرنگی
عامل بیماری لکه گرد گوجه فرنگی باکتری Pseudomonas syringae pv. Tomato می باشد.
خسارت
لکه هایی گرد، تقریبا برجسته و به رنگ قهوه ای تا سیاه بر روی برگ ها، ساقه، دم برگ و جام گل ایجاد می شود. روی میوه ها خالهای ریز تیره رنگی ایجاد می شود که در میوه های رسیده با هاله ی زرد رنگی احاطه می شوند.
کنترل و مبارزه
- مهم ترین راه مبارزه با بیماری لکه گرد باکتریایی گوجه فرنگی ضدعفونی کردن بذور و استفاده از نشاهای سالم است.
- از بین بردن علف های هرز نیز بسیار موثر است.
ویروس موزاییک گوجه فرنگی
این ویروس یک بیماری شایع در کشت گوجه فرنگی به حساب می آید. عامل بیماری موزاییک گوجه فرنگی ویروس Tomato Mosaic Virus می باشد.
خسارت
این بیماری سبب رشد کم بوته ها و بد شکلی برگ ها و همچنین ایجاد موزاییک های زرد و قرمز بر روی میوه گوجه فرنگی می شود.
سوختگی قهوه ای رنگی در قسمتهای داخلی میوه مخصوصا در محل اتصال به دم میوه مشاهده می شود.
کنترل و مبارزه
- کاشت بذر سالم و عاری از هرگونه بیماری
- رعایت بهداشت زراعی
- توجه به تغذیه و کوددهی به گیاهان جوان
- کاشت ارقام و متحمل
بیماری ویروسی پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی
این بیماری بر گیاهان دیگری مانند خیار، سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، لوبیا و بسیاری از گیاهان زینتی و علف های هرز نیز می باشند. عامل به وجود آمدن این بیماری ویروس Tomato Spotted Wilt Virus می باشد.
معمولا انتقال این بیماری از طریق تریپس صورت میگیرد.
خسارت
میوه های نارس دارای لکه های نسبتا برجسته ای با حلقه های متحدالمرکز محو است. این لکه ها روی میوه های رسیده به شکل حلقه هایی به رنگ قرمز و سفید و یا قرمز و زرد درمی آیند.
نقاط انتهایی بوته ها دچار سر خشکیدگی می شوند. برگ های جوان پر از لکه های کوچک و تیره رنگ می شوند و پژمرده خواهند شد.
کنترل و مبارزه
- کاشت ارقام مقاوم
- از بین بردن تمامی علف های هرز
- کنترل تریپسها با حشره کش های موثر و مناسب
- استفاده از مالچ در مجاورت بوته های گوجه فرنگی