شناسایی آفات ریشه گیاه اغلب سخت تر از سایر آفات باغ است، زیرا آنها تمایل به پنهان شدن در زیر سطح خاک دارند. متأسفانه، در اثر هجوم آنها به گیاهان، آسیب زیادی ایجاد میشود. بنابراین حشرات ریشه خوار می توانند برای باغ و مزرعه فاجعه باشند. چگونگی شناسایی موفقیت آمیز آفات ریشه خوار برای کنترل موثر آفات ضروری است.
آفت ریشه درختان را چگونه میتوان تشخیص داد؟
- پژمرده شدن برگها
- توقف رشد
- افتادگی گلها
- تغییر رنگ و سلامت عمومی نامناسب
همگی نمونه هایی از آسیب های ناشی از آفات ریشه خوار به گیاهان هستند.
بهتر است سعی شود؛ در خاک پایه گیاهان حفاری انجام شود، اگر تعداد غیرمعمول زیادی از حشرات پیدا شد که در آنجا می خزند، به احتمال زیاد شکوفه های گیاه مورد حمله آفات ریشه گیاهان قرار می گیرند. شناسایی صحیح این آفات اولین قدم ضروری برای نابودی موفق آفات ریشه است.
ممکن است به مطلب “معرفی مهم ترین بیماری ریشه درختان” از مجله جالیزان نیز علاقه داشته باشید.
رایج ترین آفات ریشه گیاه
کرم سفید ریشه، شته های ریشه، سرخطومی های ریشه، زنجره های ریشه و … می باشند.
کرم سفید ریشه
کرم سفید ریشه به تمامی درختان میوه هسته دار و دانه دار، انار، برگ نو، چغندر قند، سیب زمینی، یونجه و میزبانان دیگری خسارت وارد می کند. این آفت یک نسل خود را در مدت دو تا سه سال طی می کند.
حشرات کامل سوسک های بزرگ به رنگ قهوه ای با لکه های سفید فراوان روی بال پوش ها و طول آن ها تا 37 میلی متر نیز میرسد.
آفت زمستان را به صورت لارو سنین مختلف در عمق خاک کنار ریشه میزبان به سر می برد.
لارو با گرم شدن هوا به سمت بالا حرکت و در عمق 20تا30 سانتیمتری روی ریشه میزبان فعالیت میکند. با فرارسیدن سرما دوباره لارو به عمق 50خاک تا60 سانتی متری برمیگردد.
این حشرات پس از اندکی تغذیه جفتگیری کرده و حشره ماده تخم های خود را به صورت دسته ای درون خاک زیر تاج درختان میزبان قرار می دهد. لاروهای تازه از تخم خارج شده معمولا روی ریشه علف های هرز خانواده گندمیان و سپس ریشه های نازک درختان میزبان فعالیت می کنند. در سال های بعد ریشه های قطورتر را مورد حمله قرار داده و ممکن است آنها را قطع کنند.
علائم آسیب کرم سفید ریشه
علایم اصلی خسارت آفت به صورت:
- ضعف عمومی در درخت
- زردی و خزان بی موقع برگ ها و خشک شدن آن ها
علائم اولیه آلودگی، در ساعات گرم روز با پژمردگی و افتادگی برگ ها خودنمایی میکند. و دلیل آن قطع بخشی از ریشه های اصلی و فرعی درختان میزبان می باشد.
همچنین در زمان ظهور علائم خسارت، با کنار زدن خاک لاروهای آفت به آسانی قابل تشخیص می باشند.
مدیریت و کنترل آفت کرم سفید ریشه
- استفاده از تله نوری
- استفاده از سم دیازینون
آفت شته های ریشه
شته های ریشه در سطح خاک یا درست زیر آن جمع می شوند. گیاهانی که مورد حمله شته‌های ریشه قرار گرفتند، معمولاً با برگ‌های پژمرده، زرد یا پیچ‌خورده و رشد ناقص ظاهر می‌شوند.
شته های ریشه را می توان با بدن ریز و تقریباً شفاف آنها شناسایی کرد.
این آفات از دهان خود برای تغذیه از ریشه گیاهان استفاده می کنند و باعث می شوند که گیاهان شروع به زرد شدن کنند.
کنترل و مدیریت آفت شته ریشه
عملیاتی مانند کنترل علف های هرز و حتی آبیاری، می تواند احتمال حمله شته های ریشه را تا حد زیادی کاهش دهد.
شخم زدن خاک در پاییز نیز به جلوگیری از زمستان گذرانی این آفت کمک می کند.
شته های ریشه تمایلی به گسترش در باغ ندارند. با این حال، این شته ها از طریق آبیاری به گیاهان دیگر سرایت می کنند.
شته های ریشه نیز ممکن است از طریق پیوند یا قلمه های ریشه دار از یک ظرف به ظرف دیگر منتقل شوند.
سایر روش ها مانند نماتدهای شکارچی نیز ممکن است تا حدودی مؤثر باشند.
در مطلب “کنترل شته روسی و مراقبت از گندم و جو در برابر آن ها” از مجله جالیزان به معرفی راه های مبارزه با شته روسی پرداخته ایم.
آفت سرخطومی ریشه
سرخرطومی ریشه نوعی سوسک است که از ریشه گیاهان آلوده تغذیه میکند.
لاروهای سرخطومی پس از بیرون آمدن از تخم، در خاک فرو می‌روند تا از ریشه‌های زیرین آن لذت ببرند. با انجام این کار، لاروهای سرخرطومی می توانند در باغ زمستان گذرانی کنند و یک بار دیگر در بهار بیرون بیایند و آسیب گسترده ای به گیاهان وارد کنند. هم حشرات بالغ و هم لاروها ممکن است به طیف وسیعی از میزبان‌ها، از گیاهان همیشه سبز گرفته تا گیاهان برگ‌ریز و علفی و همچنین محصولات غذایی آسیب بزنند.
لارو سرخرطومی ریشه سفید رنگ با سر قهوه ای مشخص و بدن منحنی و بدون پا است. طول آنها می تواند به 9 میلی متر برسد.
علائم آسیب آفت سرخرطومی ریشه
پژمردگی گیاهان اولین نشانه شما از وجود سرخرطومی ریشه است، زیرا این حشرات می توانند ریشه ها را کاملاً ببلعند و گیاه را از آب محروم کنند.
کنترل و مدیریت سرخرطومی
- استفاده از ارقام مقاوم
- از بین بردن گیاهان آلوده.
- ریشه ها و طوقه ها از نظر لارو و شفیره بررسی شوند تا زمانی که دیگر سرخطومی در آنها پیدا نشود.
- شخم زمین اصلی
- از موانع چسبنده می توان برای جلوگیری از حرکت شپشک های بالغ سال دوم استفاده کرد
- تناوب زراعی
-و…
آفت زنجره ریشه
آفت زنجره یکی ازآفات مهم باغات می باشد. زنجره در درختان مثمر مانند مو، سیب، آلبالو، به، انار، گلابی، هلو، به، زردآلو، گردو و… و درختان غیر مثمر مانند سنجد، زبان گنجشک، نارون، نسترن، بلوط، اقاقیا و همچنین در گیاهان علفی به علف های هرز شیرین بیان و… خسارت میزند. خسارت توسط حشرات کامل و پوره های سنین مختلف انجام میشود.
اين آفت داراي سه مرحله زيستي شامل حشره كامل ، پوره و تخم می باشد. آفت زنجره داراي 5 سن پورگي است.
پوره هاي اين آفت پس از خروج از تخم با استقرار روي ريشه درختان ميزبان به شدت از شيره گياهي تغذيه مي كنند. پوره سن يك و دو مستقيماً به ريشه هاي فرعي گياه چسبيده و فاقد لانه و محفظه هستند، در حاليكه پوره هاي سن 3 ،4 و5 در اطراف ريشه و محل فعاليت خود لانه گلي ساخته و در آن به تغذيه از شيره گياهي مي پردازند.
فعاليت و خسارت اين آفت در زمين هايي كه عمق خاك آنها كم است و گياهان ميزبان آفت داراي ريشه هاي متراكم در قسمت هاي سطحي هستند، زياد تر است.
کنترل و مدیریت آفت زنجره ریشه
- آماده سازي زمين و تهيه بستر كاشت؛ براي فعاليت زنجره، خاك هاي رسي بسيار مناسب است لذا هنگام تهيه بستر بايستي خاك را به گونه اي تغيير داد كه بافت سبك و شني ايجاد شود.
- خاكهاي سبك و شني، آب و كود را در سطح خاك نگه نمي دارند، لذا ريشه هاي سطحي در سطح خاك ايجاد نمي شوند؛ در نتيجه دسترسي پوره ها به ريشه ديرتر صورت مي گيرد و تلفات طبيعي زيادتري به آنها وارد مي شود.
- آبیاری مرتب و کافی؛ آبياري در هنگام اوج خروج پوره هاي سن 5 آفت، باعث تسهيل در دالان سازي و خروج آسانتر آنها از خاك ميشود. لذا توصيه مي شود در صورت امكان قبل و بعد از اين زمان (دهه اول و دوم تيرماه) آبياري بطور محدود انجام شود.
- تقویت درختان؛ درختان بايستي در زمستان از طريق چالكود و در بهار و تابستان از طريق محلول پاشي با كودهاي مايع تقويت شوند.
- انتخاب ارقام مقاوم مناسب
- نحوه تربیت و هرس
- مدیریت علف های هرز
و…
مطلب مرتبط:
“معرفی مهمترین بیماری های برگی درختان”
“سال آوری درختان یا تناوب باردهی چیست؟”
روش تشخیص آفت ریشه درختان
روش های زیادی برای تشخیص آفات ریشه وجود دارد که عبارتند از:
نمونه برداری
بسیاری از روش ها از جمله نمونه برداری مخرب هستند و برای آزمایش مجدد مناسب نیستند، زیرا موجب نابودی محصولات می شوند. و همچنین گران، زمان بر هستند و به کارشناس آزمایشگاهی و ماهر نیاز دارند.
بررسی میکروسکوپی بافت گیاهی
این روش با نمونه برداری از ریشه ها و بررسی آنها با کمک میکروسکوپ برای شناسایی عوامل بیماری زا یا اثرات آفات و بیماری ها است. این روش نیاز به آزمایشگاه دارد.
دستگاه Root Imagers
دستگاه هایی هستند که تصاویر دیجیتالی با وضوح بالا از کل سیستم ریشه می گیرند. تصاویر توسط نرم افزار برای محاسبه ابعاد ریشه تجزیه و تحلیل می شوند. تصاویر آسیب به ریشه ها و تغییر در ساختار آنها در اثر حمله آفات و عوامل بیماری زا را نشان می دهد.
توسعه آفات و بیماری‌ها نشانه‌ای از عدم تعادل اکوسیستم خاک است، یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از عفونت، تضمین شرایط رشد ایده‌آل است. خاک نباید غرقآب یا خشک باشد.
مقادیر مناسب کود را تامین کنید، زیرا مصرف بیش از حد آن می تواند میکروب های مفیدی را که سلامت خاک را حفظ می کنند، از بین ببرد.
با کمک ابزارهای ساده مانند تصویرگرهای ریشه، یک پرورش دهنده می تواند به راحتی سلامت محصولات را پیگیری کند و مشکلات ناشی از حملات آفات و بیماری ها را در خاک تشخیص دهد.
جمع بندی:
در این مقاله برخی از رایج ترین آفات ریشه گیاه و راه های کنترل آن ها شرح داده شد. تشخیص زودهنگام به معنای کنترل زودرس بیماری ریشه است. اگر عوامل بیماری زا و آفات در ریشه خاک مهار نشوند، می توانند گسترش یابند و خود را در گیاهان مجاور مستقر کنند و در نتیجه موجب از دست رفتن محصولات شود.
منابع: