عناب میوه ای منحصر به فرد و بومی کشور چین است. این گیاه اغلب در مناطق گرمسیری و تابستانهای گرم به خوبی رشد می کند پیش از این راهنمای کاشت تا برداشت عناب در مجله جالیزان منتشر شده است، بحث این مطلب چگونگی ترک خوردن عناب، عوامل آن و راهکارهایی برای جلوگیری از آن می باشد.
ترک خوردگی عناب یکی از خطراتی است که کیفیت میوه جذاب عناب را تهدید می کند. به طوریکه پس از ترک خوردگی دچار پوسیدگی می‌شود و ضررهای اقتصادی زیادی متوجه باغدار خواهد شد.
آب؛ یکی از عوامل ترک خوردن عناب
این عارضه نوعی ترک خوردگی فیزیولوژیکی است که در اثر نوسانات آب در طول رشد میوه به وجود می آید و باعث ایجاد ترک های طولی و ترک های عرضی در سطح میوه می شود. ترک ها با ساپروفیت ها آلوده می شوند که نهایتا منجر به پوسیدگی میوه خواهد شد.
علت اصلی ترک خوردن میوه را به این صورت می توان شرح داد که در مرحله اولیه رشد میوه در صورت بارش مداوم رطوبت خاک به شدت افزایش می یابد و سیستم ریشه به سرعت آب را جذب می کند که خود باعث افزایش رشد میوه می شود.
از طرفی درجه حرارت بالا و رطوبت زیاد از عوامل خارجی ترک خوردن میوه است. توزیع فشار اسمزی میوه غیر یکسان است و فشار اسمزی بالا به راحتی آب را جذب می کند و منجر به تورم داخلی می شود.
نقطه ترک خوردگی عناب عموما روی سطح پوست و محلی است که رشد زود هنگام اپیدرم متوقف می شود، مانند لکه آفتاب سوختگی، آسیب آفت کش ها، زخم مکانیکی، بیماری و آسیب حشرات به نظر می رسد. میوه هایی که زخم آفتاب سوختگی دارند در برابر ترک خوردگی مقاوم نیستند. و زمانیکه وقتی باران می بارد، ابتدا زخم های آفتاب سوختگی می ترکند و سپس به قسمت های دیگر گسترش می یابند.
نوع و رقم عناب
همچنین می توان گفت که ترک خوردگی فیزیولوژیکی عناب ارتباط نزدیکی با نوع آن دارد.
مقاومت هر نوع از نوع دیگر متفاوت است، بنابراین توصیه می شود با توجه به شرایط محیطی منطقه کشت رقم مناسب عناب را انتخاب کنید.
شرایط زمین کشت عناب
میزان ترک خوردن میوه عناب با شرایط محیطی و محل باغات ارتباط دارد و در شرایط مختلف بسیار متفاوت است.
به عنوان مثال تجربه کشاورزان نشان داده است که در زمین های تپه ای، زمینهای شیبدار و سایر شرایط زمین با زهکشی خوب، وقوع ترک خوردگی نسبتا کم است، در حالیکه در خاک های با ارتفاع کم، چسبناک و زهکشی ضعیف وقوع ترک خوردگی بسیار جدی تر است.
علاوه بر آن شرایطی مانند میزان سالانه آب و تغییرات رطوبت باغ نیز عامل محدود کننده ای است. بدین صورت که در باغهایی با شرایط آبیاری و زهکشی خوب، اگر رطوبت خاک در طول دوره رشد حفظ شود، وقوع ترک خوردگی میوه ها آنچنان جدی نیست.
سن درخت عناب
اصولا در شرايط يكسان، ترك خوردن درختان قديمي و درختان بلند از همين گونه کمتر از درختان جوان و درختان كوتاه است. به دلیل ریشه بزرگ و وسیع آن درختان، ساختمان ریشه در اعماق خاک توزیع شده است و می تواند رطوبت را از عمق خاک جذب کند.
محدوده تغییر رطوبت عمیق خاک زیاد نمی باشد و در طول دوره رشد میوه، نوسانات رطوبت نسبتا کم است که باعث کاهش حساسیت به رطوبت می شود و می تواند ترک خوردگی میوه را کاهش دهد.
عناصر مغذی درخت
اگر خاک فاقد مواد مغذی مورد نیاز درخت باشد منجر به رشد ضعیف درخت، رشد ضعیف میوه، ساختار سلولی ضعیف و افزایش ترک خوردگی در صورت وقوع باران می شود.
کمبود عناصری مانند فسفر، منگنز، کلسیم، پتاسیم، روی، بور و سایر عناصر در صورت کمبود، ترک خوردگی را تشدید می کند.
راه حل هایی برای جلوگیری از ترک خوردن عناب
در حال حاضر هیچ راه حل اساسی برای جلوگیری از ترک خوردگی وجود ندارد اما می توان اقداماتی را برای کاهش سرعت و تلفات ترک خوردگی انجام داد.
بهبود وضعیت خاک
عناب دارای مقاومت قوی در برابر خشکسالی است و به طور کلی در زمین هایی مسطح، خاک لوم شنی با زهکشی مناسب و سست باید کشت شود. چنانچه زهکشی خاک ضعیف باشد و اصطلاحا خاک سنگین و چسبناک باشد باغدار باید خاک را تقویت کند؛ از طریق اضافه کردن کود آلی و همچنین ماسه جهت بهبود ساختار خاک، حفظ آب و افزایش عملکرد زهکشی آن.
آبیاری منظم
در باغ عناب سیستم آبیاری باید جوری توسعه داده شود تا در فصل خشک نیز آب پایدار دردسترس باشد.
همچنین وجود چمن می تواند ضمن کاهش تبخیر، از فرسایش خاک جلوگیری کند و رطوبت خاک را حفظ کند.
نقش چمن در باغات عناب به جهت حفظ رطوبت سالیانه خاک باغ و تاثیر آن کاهش ترک خوردگی میوه عناب کاملا ثابت شده است. یکی دیگر از مزایای وجود پوشش چمن در افزایش مواد آلی و تقویت خاک است.
کنترل شیمیایی ترک خوردگی عناب
اگر هر 10 الی 15 روز یکبار، از اسپری محلول کلرید کلسیم 0.3 درصد تا زمان برداشت آن بر روی گیاه اسپری شود، ترک خوردگی عناب را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. عملیات سم پاشی را می توان با کنترل شیمیایی آفات ادغام نمود.