بوته میری اصطلاحی است که معمولا برای نشان دادن مرگ ناگهانی گیاهان به کار می رود. این اتفاق یک مشکل جدی است که به بسیاری از گیاهان جوان حمله می کند. بوته میری در انواع خاک و در مناطق مختلف آب و هوایی رخ می دهد. میزان خسارت وارده به گیاه به قارچ مولد بیماری، رطوبت خاک و دما بستگی دارد.
به طور معمول، بذرهای جوانه زده قبل از بیرون آمدن از زمین توسط قارچ های بیماری زا از بین می روند و به عبارتی بیماری بوته میری در گیاهانی که جان گرفته اند کمتر اتفاق میافتد، نه به این معنی که کاملا در امانند، بخشهایی از ریشه ها و ساقه ها هنوز هم می توانند مورد حمله قرار بگیرند که موجب کاهش رشد و عملکرد بوته گیاهان می شود.
مرگ خاموش گیاه یا همان بوته میری به چه صورت است؟
بیماری بوته میری نوعی بیماری قارچی قابل انتقال از خاک که بذرها و نهال های جدید را تحت تأثیر قرار می دهد و معمولا به پوسیدگی بافت های ساقه و ریشه در سطح و زیر سطح خاک اشاره دارد. در بیشتر موارد، گیاهان آلوده جوانه زده و خوب ظاهر می شوند، اما در عرض چند روز قرار گرفتن در آب و لجن ناگهان خشک می شوند و می میرند.
به طور کلی، دانه های آلوده نرم می شوند و به رنگ قهوه ای و یا سیاه تبدیل در می آیند. بذرهایی که جوانه زده اند دچار لکه های آب سوخته به رنگ قهوه ای می شوند. نهال سالم گیاهان به طور ناگهانی تغییر رنگ داده، پژمرده می شود و نهایتا به سادگی فرو می ریزد و می میرد.
بافت چوبی طوقه گیاهان از بین می رود و قسمت عمده ای از گیاهان آبکی شده و بوی نامطبوعی در آن ایجاد می شود.
از دیگر علائم بوته میری می توان به کاهش سرعت رشد اشاره نمود. که در این حالت شاخ و برگ گیاهان رفته رفته زرد شده و میریزند.
همچنین ریشه های گیاه بیمار به رنگ قهوه ای یا سیاه در می آیند.
این بیماری کاملا سریع و یکهویی ایجاد می شود و گیاهان را نابود می کند به همین دلیل است که در زبان کشاورزان به آن سبز خشک هم گفته می شود.
عوامل موثر در بوته میری گیاهان کدامند؟
یکی از عوامل ابتدایی و موثر در ظهور بوته میری درگیاهان، ایجاد شرایط لازم جهت جوانه زنی بذر است؛ از این جهت که دانه ها و ریشه ها باید مرطوب و گرم نگه داشته شوند و این وضعیت محیط مناسبی را برای رشد قارچ ایجاد می کند.
چندین قارچ می توانند باعث پوسیدگی بذرها و نهال ها شوند از جمله گونه های ریزوکتونیا ، فوزاریوم و فیتوفتورا.
درست است که عامل اصلی قارچ ها هستند اما خاک های سرد و مرطوب هم در پیشرفت بیماری بوته میری نقش به سزایی دارند. به عنوان مثال، بیماری قارچی پوسیدگی ریشه پیتیم با دمای پایین در خاک های با زهکشی ضعیف رخ می دهد.
کاشت در عمق بیش از حد نیز رشد قارچ های مسبب بیماری را تشدید می کند.
راه های کنترل و پیشگیری از بیماری بوته میری
برای جلوگیری از بیماری بوته میری قارچ کش ها نقش بسزایی دارند. با تیمار کردن بذرها در قارچکش های مناسب قبل از کاشت در خاک می توان تا حدود زیادی از ابتلا به بوته میری جلوگیری نمود.
از دیگر اقدامات پیشگیرانه استفاده از خاک زهکشی شده و جلوگیری از ازدحام بیش از حد گیاهان می باشد. همچنین، قبل از استفاده مجدد، همه گلدان ها را کاملاً تمیز کرده و خاک آلوده را دور بریزید.
از آنجا که وسایل و ابزار باغبانی می توانند هاگ های قارچ ها را در جاهای مختلف جا به جا کند، قبل از کاشت مطمئن شوید همه آنچه استفاده می کنید تمیز است. رعایت بهداشت زراعی خصوصا در ابزار باغبانی ضروری است تا انتقال بیماری به حداقل برسد.
پیشگیری بیماری در کاشت جوانه های گیاهان
از دیگر مراحل برای جلوگیری از بوته میری گیاهان موارد زیر است:
کاشت ارقام مقاوم و رعایت تناوب زراعی جهت از آلودگی های محتمله را تا حدود زیادی پیشگیری می کند.
بذر را در خاک آلی با کیفیت و تمیز بکارید.
اطمینان حاصل کنید که خاک از زهکشی خوبی برخوردار است.
جوانه های گیاه و یا نشاها را در سطح خاک و نزدیک به بالای ظرف بکارید تا گردش هوا مناسب باشد.
جوانه ها را باریک بکارید تا از ازدحام جمعیت جلوگیری شود.
از آبیاری زیاد گیاهان بپرهیزید.
یکی از راه های پیشگیری از بوته میری استفاده از کود سم هایی زیستی مانند بیونوترینت، فولزایم پلاس اس پی و پارس باسیل بصورت آغشته کردن نشا یا تزریق پای بوته در مزرعه است.
کنترل شیمیایی بیماری بوته میری
قارچ کش پریویکور؛ این قارچ کش علاوه برخاصیت قارچ کشی خاصیت تحریک کنندگی رشد و ریشه زایی قوی ای دارد. استفاده از پریویکور بصورت آغشته کردن ریشه و یا تزریق پای بوته با نسبت 3 در 1000 توصیه می شود.
رورال تی اس، ایپرودیون کاربندازیم یک قارچ کش حفاظتی، سیستمیک است که برای پیشگیری و درمان بوته میری هم کاربرد دارد و با غلظت 1 الی 1.5 در 1000 بصورت تزریق پای بوته مصرف می شود.
قارچ کش سیستمیک یونیفرم؛ یک قارچ کش حفاظتی است که جهت واکسینه کردن نشاء، از بین بردن عوامل بوته میری و همچنین تحریک ریشه زایی کاربرد بسیار خوبی دارد و بصورت آغشته کردن ریشه یا تزریق پای بوته در زمان انتقال نشاء، با نسبت 1.5 الی2 در هزار استفاده می شود.