بادام در گذشته منحصر به قاره آسیا بود، به عبارتی بومی خاورمیانه و آسیای جنوبی است. بادام خوشمزه و مغذی میوه درخت بادام است که از خانواده درختان هلو، زردآلو و سایر درختان هسته سنگی است.
بیماری جاروک بادام برای نخستین بار در سال 1373 در استان فارس گزارش شد و امروزه یکی از عوامل خسارت زا در باغات بادام استان های کرمان، یزد، تهران، اصفهان، چهار محال بختیاری، کردستان، لرستان و غیره تیز به شمار می رود.
بیماری مهم و اقتصادی جاروک بادام علاوه بر بادام برای درختان هلو و شلیل نیز مخرب است و تهدید جدی به حساب می آید. از آن جایی که خسارت آن جبران نا پذیر است شناخت و کنترل آن اهمیت بسزایی دارد.
مشخصات بیماری جاروک بادام
عامل بیماری جاروک بادام یک باکتری بسیار کوچک و فاقد دیواره سلولی به نام فیتوپلاسما با نام علمی Candidatus Phytoplasma phoenicium است.
این بیماری در آوند آبکش گیاه میزبان شروع به رشد می کند.
اولین نشانه بیماری ظاهر شدن جاروک در محل جوانه شاخه اصلی تنه و طوقه درخت است. سپس گلدهی زودرس و مرگ سرشاخه ها اتفاق می افتد، رفته رفته با پیشرفت بیماری موجب مرگ کامل گیاه می شود.
در ارقام بادام تلخ بیماری به صورت کوتاهی میان گره ها و کاهش اندازه برگ ها خو را نشان می دهد.
انتقال بیماری جاروک بادام
انتقال این بیماری از طریق یک زنجرک صورت می گیرد. عامل بیماری جاروک از راه های پیوندزدن، قلمه، پاجوش و سایر اندامهای تکثیری از بادام آلوده به بادام سالم و سایر گیاهان میزبان انتقال می یابد.
خسارت جاروک بادام
به طور کلی علائم زیر نشان دهنده پیشرفت بیماری جاروک بادام و خسارت آن می باشند:
- رنگ برگ ها به رنگ سبز کمرنگ و حتی زرد در می آیند.
- برگ های درخت ریز می شوند و حالت جادویی پیدا می کنند.
- درخت بادام دچار گلدهی زودرس می شود.
- برگ ها لوله ای می شوند.
- فاصله میان گره ها کوتاه می شود و شاخه های انتهایی آن ازدیاد می یابند.
- برگ ها خشک می شوند و نهایا 3 الی 5 سال طول می کشد تا درخت کاملا از بین رود.
کنترل و مبارزه
برای کنترل به موقع و مبارزه صحیح با این بیماری مهم لازم است که درختان بادام و سایر درختان هسته دار و میزبان حداقل دو بار در سال پایش و ردیابی شوند. ماه های خرداد و شهریور برای این کار مناسب اند.
هدف اول از پایش کنترل علائم بیماری است همچنین می توان حشرات ناقل را با استفاده از تله های چسبناک زرد رنگ ردیابی نمود.
کنترل زراعی و بهداشتی
استفاده از نهال ها سالم و عاری از هرکونه بیماری، بهتر است نهال ها را حتی از مناطق مشکوک به بیماری نیز تهیه ننمود.
رعایت بهداشت زراعی و عدم جابه جای قلمه و پیوندک بین منطق آلوده و سالم.
آبیاری و کوددهی منظم و صحیح
انجام عملیات هرس درختان به صورت مداوم و منظم
مبارزه با علف های هرز و کنترل آن ها
عدم احداث باغ در کنار درختان بادام وحشی که میزبان اصلی این بیماری هستند.
استفاده از پایه های مقاوم به بیماری برای درختان
کنترل شیمیایی
یکی از روش های کنترل شیمیایی بیماری جاروک بادام تزریق آنتی بیوتیک تترا سایکلین 25.0 گرم به ته درختان است.
به منظور مبارزه با حشره ناقل بیماری لازم است با حشره کش های مناسب اقدام به کنترل آن ها نمود.
برای این کار در ماه آبان پس از برداشت میوه و در اوخر زمستان قبل از شروع گلدهی، در دو نوبت و به فاصله 15 روز میتوان از حشره کش آکتارا WP 25 درصد و به میزان نیم گرم در لیتر استفاده نمود.
حذف کامل درختان آلوده راه آخر کنترل و مبارزه بیماری جاروک بادام است، این عمل منجر به ریشه کنی کامل بیماری در محدوده می شود.