برق زدگی نخود و کنترل آن

بیماری برق زدگی نخود ناشی از قارچ Ascochyta، در اکثر مناطق گرم و معتدل کشت نخود شایع است و به اندام های هوایی گیاه حمله می کند. جالب است که چون این بیماری در زمان بارندگی و رعد برق شیوع پیدا می کند، کشاورزان آن را برق زدگی نخود نامیدند.

برق زدگی نخود مهم ترین بیماری این محصول می باشد و بر هر دو کشت بهاره و پاییزه خسارت وارد می کند. البته خسارت وارده به محصول در کشت پاییزه بیشتر از کشت بهاره است.

زمستان گذرانی قارچ مولد این بیماری بر روی دانه ها و بقایای گیاهی مزرعه می باشد بنابراین مهم ترین عامل انتشار این بیماری بذر آلوده است.

آنچه در این مطلب از مجله آموزشی جالیزان میخوانید:

علائم

علایم بیماری برق زدگی نخود به این صورت است که بوته های آلوده به صورت صاعقه زده و خشک به نظر می رسند و در کل مزرعه به صورت لکه دیده می شود.

اولین علائم بیماری به صورت لکه هایی بر روی برگ های جوان تر نشان داده می شود. سپس اگر شرایط محیطی برای رشد بیماری مساعد باشد لک ها به هم می پیوندند و به تدریج برگ ها و جوانه ها دچار سوختگی می شوند. در غیر این صورت گیاه از بین نمی رود و آلودگی به صورت زخم هایی روی اجزای گیاه باقی می ماند.

معمولا علائم سوختگی بر روی برگ ها به صورت دایره هایی با حاشیه های قهوه ای و مرکز خاکستری دیده می شود. در کل چیزی شبیه به لکه برگی خواهند شد.

زخم های روی ساقه بیضی شکل اند و در اندازه های گوناگونی دیده می شوند. گیاه معمولا در محل ایجاد زخم می شکند و اجزایش جدا می شود.

زخم هایی که روی غلاف ایجاد می شوند معمولا دایره ای شکل و به رنگ سیاه هستند و از این طریق قارچ به داخل غلاف نفوذ کرده و دانه های در حال رشد را آلوده می کنند.

دانه های نخود آلوده به بیماری برق گرفتگی معمولا تغییر رنگ می دهند و به رنگ قهوه ای در می آیند. گاهی قارچ بر روی دانه ها به وضوح قابل مشاهده است.

خسارت

بیماری برق زدگی نخود به تمام اندام های هوایی؛ برگ، ساقه، غلاف و دانه خسارت وارد می کند. این بیماری در تمام مراحل رشد نخود ممکن است رخ دهد اما اگر بیماری برق زدگی نخود قبل از گلدهی اتفاق افتد موجب نابودی کامل گیاه می شود.

اگر این بیماری بعد از رسیدن گیاه رخ دهد میزان خسارت آن کاهش می یابد. رشد بیش از حد شاخ و برگ موجب شرایط مناسب برای بیماری برق گرفتگی نخود می شود.

این بیماری علاوه بر نخود بر روی گیاهانی مانند عدس، کلزا، یونجه، لوبیا، گل کلم و غیره نیز خسارت ایجاد می کند.

اگر آب هوای بادی و باران شدید رخ دهد به دلیل پخش اسپورهای قارچی بیماری سریعا شیوع پیدا می کند. به طور کلی اگر شب ها دمای متوسط 10 درجه سانتی گراد و روزها 20 درجه سانتی گراد باشند و همچنین بارندگی رخ دهد بیماری شروع می شود و رفته رفته گسترش می یابد.

دمای کمتر از 10 درجه سانتی گراد و بیشتر از 30 درجه سانتی گراد برای رشد قارچ ومولد بیماری نامطلبوب است.

کنترل و پیشگیری

بررسی مزرعه جهت کنترل علائم محتمل بیماری ضروری است. مثلا در صورت کشت بذر نخود زودرس پاییزه و شرایط مساعد برای بیماری علائم اولیه آلودگی برق زدگی نخود بر روی بوته های کوچک دیده می شود و میتوان پیش از خسارت رساندن با آن ها مبارزه نمود.

مدریت زراعی و بهداشتی

استفاده از بذر سالم و عاری از قارچ، ضدعفونی بذور با استفاده از قارچ کش های سیستمیک مانند مانکوزب
کاشت بذور در عمق های 15 سانتی متر یا بیشتر
شخم های عمیق و خاکورزی خاک موجب از بین رفتن قارچ ها در خاک می شوند.
عدم استفاده بی رویه از کودهای نیتروژن
کشت ارقام مقاوم به بیماری. طبق گزارش سازمان حفظ نباتات کلیه ارقام محلـی از جملـه بیـونیج در کرمانشـاه، گریـت در لرستان، جم در ایلام، کوروش در گلستان و سایر ارقام محلی در استان هاي دیگر به بیمـاري بـرق زدگی حساس هستند. ارقام هاشم و آرمان، عادل و رقم سارال به این بیماري مقاوم و رقم آزاد به این بیماري متحمل است.
رعایت تناوب زراعی (2 سال تناوب، برای از بین بردن این بیماری در خاک کافی است)
تاریخ کاشت به موقع. در کشت زود هنگام ممکن است تشکیل غلاف با بارندگی همراه شود و مسبب شیوع بیشتر بیماری برگ زدگی نخود و خسارات محتمل می شود.
عدم آبیاری مزرعه به صورت بارانی
رعایت فاصله کشت جهت تهویه مناسب خاک و گیاه