می‌توان گفت کود هر چیزی است که باعث تقویت گیاهان و رشد آن‌ها می‌شود. کودها انواع مختلفی دارند و اصلی‌ترین کاربرد آن‌ها در حوزه کشاورزی است. اگر شما قصد فعالیت در زمینه پرورش گیاه یا کشاورزی را داشته باشید، نیاز دارید تا با انواع کودهای کشاوری آشنا شوید.
در این مقاله به بررسی انواع کودهای کشاورزی و توضیح آن‌ها می‌پردازیم. در ادامه با ما همراه باشید.
انواع کود کشاورزی
به طور کلی، کودها به دو دسته طبیعی و شیمیایی تقسیم می‌شوند. کودهای طبیعی یا ارگانیک، از عناصر کاملا طبیعی و موجود در طبیعت بدست می‌‌آیند و استفاده از آن‌ها به طبیعت هیچ آسیبی نمی‌رساند.
کودهای شیمیایی نیز شامل یک یا چند ترکیب از مواد مورد نیاز گیاهان برای تقویت و رشد هستند. لازم به ذکر است که این نوع کودها برعکس کودهای طبیعی، با دخالت انسان ساخته می‌شوند. حال که با دستهبندی کلی کودها آشنا شدید، آماده‌اید تا با تعریف کود کشاورزی و انواع آن آشنا شوید.
کود کشاورزی چیست؟
می‌توان گفت کود کشاورزی، نوعی ماده غذایی برای گیاهان است که کشاورزان برای تقویت گیاهان خود در جهت افزایش بازدهی محصولات و رشد گیاهان استفاده میکنند. کودهای کشاورزی انواع مختلفی دارند و کاربرد آن‌ها در حوزه‌های مختلف کشاورزی متفاوت است. در ادامه انواع مختلف کودهای کشاورزی را بررسی می‌کنیم.
انواع کودهای کشاورزی کدامند؟
کوهای کشاورزی را به دسته تقسیم می‌کنیم:
- کود آلی (طبیعی، ارگانیک)
- کود زیستی (بیولوژیک)
- کود شیمیایی (معدنی)
در این قسمت هر کدام از کودها را به طور جداگانه توضیح می‌دهیم:
کود آلی
همانطور که از نام این کود نیز پیداست، این کود از مواد کاملا طبیعی و بدون دخالت انسان ساخته شده است؛ بدین منظور هیچ آسیبی به طبیعت نمی‌رساند و می‌توان گفت نوعی کود پاک است. از فواید این کود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فعالیت‌های میکروبی خاک را افزایش می‌دهد.
- خاک را اصلاح میکند و رطوبت آن را حفظ میکند.
- منبع اصلی تامین فسفر و گوگرد است.
- منبع اصلی تامین نیتروژن اولیه مورد نیاز خاک است.
ناگفته نماند که کودهای آلی خود، دارای دستهبندی های مختلفی هستند. انواع کودهای آلی عبارت‌اند از:
- کود حیوانی
- گیاخاک یا کود سبز
- کمپوست
در این بخش به بررسی انواع کودهای آلی می‌پردازیم:
کود حیوانی
در گذشته کشاورزان دریافتند در مکان‌هایی که فضولات حیوانی قرار دارد، گیاهان رشد بهتری پیدا میکنند و خاک آن قسمت مرغوب‌تر است. از همان زمان تا به الان، فضولات حیواناتی چون گاو، گوسفند و مرغ به عنوان کود حیوانی استفاده شده است. لازم به ذکر است امروزه کشاورزان از کود انسانی نیز، استفاده ویژه‌ای میکنند. از مزیت‌های کود حیوانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خاک را به خوبی اصلاح میکند.
- میزان مواد آلی خاک را افزایش می‌دهد.
- فعالیت بیولوژیک خاک را افزایش می‌دهد.
- نفوذپذیری خاک را افزایش می‌دهد.
- مقدار PH در خاک را افزایش می‌دهد.
استفاده از کودهای حیوانی بسته به نوع آن‌ها نیز متفاوت است. از کود حیوانی گاوی پوسیده برای تقویت زعفران استفاده می‌شود. کودهای انسانی، کودهای مرغی و گوسفندی نیز برای اصلاح و افزایش مواد آلی خاک به کار می‌روند. همچنین از کود ماهی برای چالکود استفاده میکنند.
برای اطلاعات بیشتر از اهمیت چالکود و روش های اجرای آن به مجله جالیزان مراجعه نماییید.
گیاخاک یا کود سبز
یکی از روش‌های بهینه‌سازی شرایط برای کشت محصول، استفاده از کود سبز یا گیاخاک است. برای استفاده از این نوع کود، قبل از کشت محصول اصلی، یک گیاه را در خاک می‌کاریم و سپس آن را برداشت می‌کنیم. این کار باعث افزایش باروری خاک و مرغوب شدن آن برای کشت محصول اصلی می‌شود. توجه داشته باشید که در این روش، محصولی برداشت نمی‌شود و تنها قصد داریم تا از مزایای گیاه کاشته شده برای کشت محصول اصلی استفاده کنیم.
باید گفت بقایای رویشی گیاهان مانند برگ و ریشه، دارای مواد مغذی بسیاری هستند و می‌توانیم با مخلوط کردن آن‌ها در خاک، بهترین استفاده را از خاک ببریم و رشد محصول اصلی‌مان را بهبود ببخشیم.
کود سبز برای همه ما آشنا است و ما برای گلدان‌ها و باغچه‌های منزل از آن استفاده می‌کنیم.
کود کمپوست
کود کمپوست از روش‌های بازیافتی بدست می‌آید. این نوع کود ترکیبی از پسماندهای حیوانی و انسانی است که طی یک فرایند خاص به وجود می‌آید. استفاده از این نوع کود، در موارد زیر بسیار مناسب است:
• ساخت و ساز تالاب
• باغداری
• کشاورزی
• پوشش و دفن زباله‌ها
همچنین از مزیت‌های این کود می‌توان به کنترل فرسایش خاک و آفت‌کشی طبیعی اشاره کرد.
کود زیستی
می‌توان گفت کود زیستی یکی از بهترین کودهای موجود در بازار است و به طبیعت هیچ آسیبی نمی‌رساند. از مزیت‌های این نوع کود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خزانه میکروبی خاک را بازسازی میکند.
- خاک را حاصل‌خیر میکند.
- دارای نیتروژن است و می‌تواند مقدار نیتروژن مورد نیاز برای رشد گیاه را فراهم سازد.
همچنین لازم به ذکر است هنگامی که گیاه مواد آلی نداشته باشد، پیشنهاد می‌شود که در کنار کود آلی، از کود زیستی نیز استفاده کنید. در این صورت کیفیت رشد گیاهان و محصولات شما افزایش خوبی خواهند داشت.
کود شیمیایی
همانطور که در قبل نیز گفته شد، کود شیمیایی از ترکیبات مختلف و به دست انسان ساخته می‌شود. این کود یکی از مهم‌ترین کودها در بازار ایران است و نقش بسیار زیادی در تامین مواد مغذی گیاهان از جمله فسفر، پتاسیم و نیتروژن دارد.
کودهای شیمیایی در مقایسه با دیگر کودها، دارای تاثیرگذاری بسیار سریع‌تر در رشد گیاه و تامین مواد مغذی آن هستند. کودهای شیمیایی انواع مختلفی دارند و آن‌ها را بر حسب مواد مغذی موجود در آن‌ها دستهبندی میکنند. انواع کودهای شیمیایی عبارت‌اند از:
- کود فسفر
- کود پتاسیم
- کود کامل
- کود ریزمغزی
- کود نیتروژن
به راستی کود شیمیایی بهتر است یا ارگانیک؟
در ادامه به توضیح هرکدام از انواع کودهای شیمیایی می‌پردازیم.
کود فسفر
از این کود می‌توان در مناطقی استفاده کرد که میزان فسفر زمین پایین‌تر از حد مورد نیاز گیاه است. فسفر نقش بسیار مهمی در ریشه‌زایی و گل‌دهی گیاهان دارد؛ اما استفاده بی‌رویه از کودهای فسفری می‌تواند باعث ایجاد اختلال در جذب عناصری ماننند روی و آهن در گیاه باشد. لازم به ذکر است شما می‌توانید از کود زیستی نیز برای تامین فسفر مورد نیاز گیاه استفاده کنید. مونو آمونیوم فسفات و دی آمونیوم فسفات از انواع کودهای فسفری هستند.
کود پتاسیم
عنصر پتاسیم معمولا در خاک وجود دارد. این عنصر از تجزیه بقایای گیاهان در خاک وارد می‌شود؛ اما کمبود آن در مناطقی که دارای خاک شنی و اسیدی هستند، مشهود است. معمولا در این مناطق است که برای تامین پتاسیم مورد نیاز گیاه، از کودهای پتاسیم استفاده می‌شود. این نوع کود دارای کاربردهای متعددی است که در زیر آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
- تاثیرگذاری در کیفیت، اندازه و ظاهر میوه گیاهی
- افزایش تحمل گیاه در برابر خشکی
- تاثیرگذاری در فرایند فتوسنتز و تولید غذای گیاهی
انواع کودهای پتاسیم عبارت‌اند از: کلراید پتاسیم، سولفات پتاسیم و نیترات پتاسیم
کود کامل
همانطور که در قبل نیز اشاره شد، کودهای شیمیایی بر اساس مقدار مواد مغذی که در آن‌ها موجود است، دستهبندی می‌شوند. کود کامل یا NPK به کودی گفته می‌شود که دارای هر سه مواد مغذی پتاسیم، فسفر و نیتروژن است. این کود یکی از پرمصرف‌ترین کودها در بین کشاورزان است و به رشد تمامی گیاهان کمک میکند. همچنین، این کود نقش مهمی در تامین تمام مواد مغذی گیاهان دارد.
مقدار عناصر موجود در این کود را با سه رقم نشان می‌دهند؛ برای مثال کود کاملی با نام 30-10-15، به ترتیب دارای 30 درصد نیتروژن، 10 درصد فسفر و 15 درصد پتاسیم است.
کود ریزمغذی
این کود دارای عناصری است که به مقدار کم برای گیاهان ضروری هستند؛ به همین دلیل به آن کود ریزمغذی گفته می‌شوند. این عناصر عبارت‌اند از:
- روی
- منگنز
- بور
- آهن
- مس
- کلیبدن
- کلر
معمولا در مناطق خشک و نواحی که مقدار PH خاک تنظیم نیست، کمبود عناصری چون مس، آهن، روی و منگنز مشاهده می‌شود. در این شرایط می‌توانید از کودهای ریزمغذی استفاده کنید و این مشکل را برطرف سازید.
ممکن ایت در موارد مربوط به کوددهی به عبارت NPK بر بخورید. اما NPK چیست؟ NPK مخفف “نیتروژن، فسفر و پتاسیم“، سه ماده مغذی تشکیل دهنده کودهای کامل است. عناصر مغذی ضروری دیگری نیز وجود دارد که است اما این سه عنصر بیشترین اهمیت را دارند.
کود نیتروژن
عنصر نیتروژن (ازت) پرمصرف‌ترین ماده مغذی در بین گیاهان است. از کاربردها و تاثیرگذاری‌های این کود بر روی گیاه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاثیرگذاری در فرایند رشد گیاه
- تقویت محصول
- تاثیرگذاری در افزایش وزن محصول
در این شرایط است که عمده کشاورزان به کود نیتروژن روی می‌آورند. در زمان رشد گیاهان، نیتروژن باید طی چند نوبت، طبق برنامه‌ریزی کشاورزی مصرف شود. لازم به ذکر است اگر کود نیتروژن در دسترس شما نبود، می‌توانید از کودهای زیستی و کودهای حیوانی پوسیده شده برای تامین نیتروژن گیاه استفاده کنید.
برای شناخت علائم کمبود مواد مغذی در گیاهان و همچنین دلایل و راه حل ها رفع آن ها به مجله جالیزان مراجعه کنید…
نکته‌ای درباره مصرف کودهای شیمیایی
شما می‌توانید از کودهای شیمیایی برای تقویت و رشد گیاهان در زمان کمتر استفاده کنید؛ اما توجه داشته باشید که استفاده بیش از حد از کود شیمیایی، می‌تواند در فرایند رشد گیاه یا محصول اختلال ایجاد کند، به طبیعت و خاک آسیب جدی بزند و سلامت انسان‌ها را به خطر بیندازد!
سعی کنید از کودهای شیمیایی با برنامه‌ریزی مشخص و تعیین مقدار مناسب برای هر گیاه استفاده کنید تا باعث ایجاد مشکلات نشود.
سخن پایانی
در این مقاله با انواع مختلفی از کودهای کشاورزی آشنا شدید. همانطور که در قبل ذکر شد، انتخاب نوع کود می‌توان با توجه به منطقه، خاک و نوع گیاه شما متفاوت باشد؛ لذا هنگام انتخاب کود کشاورزی، حتما این موارد را در نظر بگیرید و بدون بررسی اقدام به خرید کود کشاورزی نکنید.
مطالب مرتبط:
- اهمیت کوددهی در پاییز
- بهترین زمان کوددهی درختان چه موقعی است؟
- کوددهی هوشمند چیست؟
- نانو کود چیست؟ راهنمای کاربرد نانوکود در کشاورزی نوین