گوگرد یا سولفور (s)، چهارمین ماده مغذی اصلی گیاه می‌باشد نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) عناصر حیاتی برای داشتن یک محصول خوب و بارور شده هستند اما برای دستیابی به محصول و غذاهای مغذی تر، محصولات زراعی به گوگرد هم نیاز دارند. در سال‌های گذشته کشاورزان نقش گوگرد را در رشد و نمو گیاه نادیده می‌گرفتند. اما امروزه با توجه به مطالعات صورت گرفته استفاده از گوگرد در کشاورزی مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه این مقاله از مجله جالیزان به اهمیت عنصر گوگرد در رشد محصولات زراعی و نقش مهم آن در کشاورزی می‌پردازیم…
مطالب مرتبط:
- “نمونه برداری خاک چیست و چرا این کار را انجام می دهیم؟”
- “اصلاح خاک ؛ تعریف دقیق آن و لزوم آن در کشاورزی“
اهمیت گوگرد
گوگرد به طور کلی برای دو هدف استفاده می‌شود:
- رشد و نمو گیاه
- حاصلخیزی خاک و اصلاح خاک
نقش گوگرد در رشد و نمو گیاهان
گوگرد یکی از 17 ماده مغذی ضروری گیاه است. برای رشد و توسعه همه محصولات بدون استثنا ضروری است.
مانند هر ماده مغذی ضروری، گوگرد نیز دارای عملکردهای کلیدی در گیاهان می‌باشد که شامل موارد زیر می شود:
تشکیل کلروفیل:
در واقع کلروفیل اجازه فتوسنتز را در گیاه می‌دهد که از طریق آن گیاهان می‌توانند نشاسته، قندها، روغن ها، چربی ها، ویتامین ها و سایر ترکیبات دیگر را تولید کنند.
استفاده بهینه گیاه از نیتروژن:
نقش گوگرد در تثبیت کارآمد نیتروژن در گیاهان به خصوص در حبوبات بسیار مهم است. عرضه کافی گوگرد، نه تنها برای محصولات با نیاز به گوگرد بالا – مانند حبوبات (یونجه، شبدر، سویا و غیره) و کلزا، بلکه برای محصولات با نیاز به نیتروژن بالا (ذرت، پنبه) بسیار مهم است. زیرا بدون گوگرد گیاه نمی تواند از نیتروژن استفاده بهینه کند.
پروتئین سازی در گیاه:
نقش کليدي اين عنصر در فعال کردن بسياري از آنزيم ها، پروتئين سازي بسیار حائز اهمیت است. سنتز پروتئین به مقادیر زیادی گوگرد به ویژه در تشکیل روغن در گیاهان دانه‌ای نیاز دارد. گوگرد جزء چندین اسید آمینه و ویتامین است که هم در گیاهان و هم در حیوانات یافت می‌شود.
افزایش عملکرد و بهبود کیفیت محصول:
همانطور که گفته شد گوگرد باعث افزایش درصد پروتئین و روغن در گیاهان می‌شود بنابراین گوگرد عامل مهمی در تعیین کیفیت غذایی محصولات زراعی است. عملکرد و کیفیت محصولات هم جزو پارامترهای تعیین کننده قیمت و سوددهی در تولیدات کشاورزی می‌باشد.
افزایش تحمل گیاه به سرما و خشکی و تعديل سميت بعضي عناصر سنگين در گیاه نیز از دیگر جنبه های اهمیت گوگرد در رشد و نحو محصولات کشاورزی است.
کاربرد گوگرد در حاصلخیزی خاک کشاورزی
گوگرد علاوه بر نقش تغذيه اي براي گياهان، به عنوان يک ماده اصلاحي در خاک هاي آهکي، سديمي و شور و سديمي جهت بهبود برخي خصوصيات فيزيک و شيميايي خاک مطرح مي باشد.
جلوگیری از شوری خاک
حفظ و بهبود عملکرد محصول از طریق آبیاری به تکنیک های مدیریتی آب و خاک بستگی دارد. گوگرد، بر اساس خواص خاک و کیفیت و کمیت آب آبیاری موجود، تا حد زیادی سطح سدیم و نمک را پایین نگه می‌دارد. از گوگرد و تعدادی از ترکیبات حاوی سولفور و یا همان گوگرد معمولا برای نگهداری و بهبود خاک در کشاورزی و آبیاری با آب های شور استفاده می کنند.
پایین آوردن سطح PH خاک
باکتری های خاک گوگرد را به اسید سولفوریک تغییر می دهند و pH خاک را کاهش می‌دهند. اگر PH خاک بیشتر از 5.5 باشد، از گوگرد عنصری (S) استفاده می کنند تا pH خاک را به 4.5 برسانند.
و استفاده بهینه از کود، از دیگر نقش های گوگل در حاصلخیزی خاک کشاورزی است.
اشکال مختلف گوگرد
گوگرد به اشکال مختلفی در طبیعت مانند SO2، H2S، SO4، S2O2 یا S، وجود دارد. در جو به شکل دی اکسید گوگرد SO2 و سولفید هیدروژن H2S در آب باران وجود دارد و عمدتا به شکل آلی در بقایای گیاهی، پساب های حیوانی و خاک یافت می شود.
اما در رایج ترین شکل ارگانیک خود، نمی تواند توسط گیاهان جذب شود. برای جذب، گوگرد آلی باید توسط میکروارگانیسم‌های خاک (باکتری‌های گوگرد اکسیداتیو مانند تیوباسیل) اکسید شود، که سپس آن را به سولفات SO42-، شکل یونی آن، که می‌تواند توسط گیاهان جذب شود، تبدیل میکند.
علائم کمبود گوگرد
علائم کمبود گوگرد و کمبود نیتروژن بسیار شبیه هم هستند و اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. کمبود گوگرد برعکس نیتروژن که در برگ های پیرتر نمود پیدا میکند، با زرد شدن برگ های جوان گیاه خود را نشان می دهد. به طور کلی کمبود گوگرد باعث موارد زیر می‌شود:
- به تاخیر افتادن رشد گیاهان
- به تأخیر افتادن بلوغ در غلات
- ضعیف شدن دانه زایی در حبوبات
- کاهش تثبیت نیتروژن
- میوه‌ها اغلب به طور کامل بالغ نمی‌شوند و به رنگ سبز روشن باقی می‌مانند.
- کاهش پنجه زنی در غلات
شاید به مطلب “شناخت علائم کمبود مواد مغذی در گیاهان (دلایل و راه حل ها)” علاقه داشته باشید….
چه زمانی ممکن است با کمبود گوگرد رو به رو شویم؟
سولفات ها شکل یونی گوگرد درست مانند نیترات ها (شکل قابل جذب نیتروژن)، به شستشو بسیار حساس هستند. در هوای سرد، هنگامی که آب اضافی، خاک های سطحی (مانند ماسه، رسی-آهک سطحی، گچی) را شستشوی می دهند مقدار زیادی گوگرد را در خود حل می‌کنند.
یا حتی پس از شستشوی زمستانه، به محض اینکه کانی سازی خاک کم باشد، خطر کمبود گوگرد وجود خواهد داشت.
وقتی میزان بارندگی از اواسط پاییز تا اواسط زمستان بیشتر از 350 میلی متر باشد، تلفات قابل توجه است.
علاوه بر این، ورودی‌های گوگرد حاصل از ریزش جوی به مدت 40 سال به طور پیوسته در حال کاهش بوده است به طور کلی، خاک های امروزی هفت برابر کمتر از 30 سال پیش گوگرد دریافت می کنند.
مقدار مناسب گوگرد در خاک کشاورزی
کاربرد گوگور در کشاورزی بسیار زیاد است ولی اگر در کشاورزی بیش از حد از گوگرد استفاده شود، نمک های زیادی تشکیل می شود که به راحتی می تواند باعث از بین بردن گیاهان شود.
استفاده از 9 تا 18 کیلوگرم گوگرد در هر هکتار کمبود گوگرد را اصلاح می کند.
کود گوگردی
کودهای گوگردی هم به شکل آلی و هم صنعتی قابل دسترس است. یکی از غنی ترین کودهای ارگانیک حاوی گوگرد، کود مرغی است.
سولفات آمونیوم، سولفات پتاسیم، سوپر فسفات ها و محلول گوگرد نیتروژن دار، از کودهای گوگردی هستند که در اشکال مختلفی در بازار موجود می‌باشند.
روش استفاده از گوگرد در کشاورزی
نحوه، مقدار و زمان مصرف کودهای گوگرد در کشاورزی بستگی به نوع کشت، خاک، شرایط آب و هوایی منطقه و هدف استفاده شما دارد. کود گوگرد به سه شکل گوگرد مایع، گوگرد گرانوله و گوگرد پودری قایل استفاده است. از کود گوگردی مایع در طی فصل رشد برای برطرف کردن نیاز غذایی گیاه یا کنترل آفات و بیماری ها می توان استفاده نمود. بهترین زمان برای استفاده از کود پودری یا گرانولی قبل از کشت هست که به صورت مخلوط با خاک استفاده می شود. در باغات بهترین روش مصرف کود گوگرد به روش چالکود (از اوخر پاییز تا اواخر زمستان) است. در زمان شیوع بیماری ها و آفات در طول فصل رشد گیاه هم می‌توان از کودهای گوگردی استفاده کرد.
مطلب تکمیل کننده: “چالکود چیست؟ همه چیز در رابطه با چالکود و اهمیت آن“