از کاشت تا برداشت عناب

عناب با نام علمی jujube یکی از عجیب ترین و در عین حال با مزه ترین میوه هاست. عناب که به خرما چینی نیز معروف است، بومی کشور چین است. این درخت با اندازه متوسط می تواند تا 12 متر رشد کند، برگهایش براق سبز است و البته در هنگام خزان به رنگ خاکستری روشن در می آید.

میوه عناب بیضی شکل و دارای یک هسته است. اوایل به رنگ سبز است و رفته رفته قهوه ای تیره می شود. همچون درخت انجیر، میوه در صورت رها شدن در بر روی درخت خشک و چروکیده می شود. نا گفته نماند خیلی ها اعتقاد دارند طعم این میوه شبیه به سیب است.

ارزش غذایی عناب به عنوان میوه

میوه عناب به عنوان یک غذای مغذی و داروی سنتی مهم در چین، کره، ژاپن و آسیای جنوب شرقی شناخته شده است. عناب از نظر ویتامین C، قند، بیوفلاونوئیدها، سلولز خوراکی و مواد معدنی غنی تر از سایر گونه های میوه است.

محتوای جامدات محلول در میوه های بالغ تازه بین 20 تا 40 درصد متغیر است. میزان کربوهیدرات موجود در عناب خشک می تواند تا 70 تا 85 درصد برسد. میوه عناب تازه حاوی 200 تا 500 میلی گرم ویتامین C در 100 گرم وزن تازه است، در حالی که سیب، گلابی و هلو 1 تا 8 میلی گرم در100 گرم وزن تازه دارند. پس با یک ابر میوه کوچک سر و کار داریم.

شرایط مناسب برای کاشت عناب

درخت عناب در آب و هوای گرم و خشک بهتر رشد می کند، اما می تواند دمای پایین زمستان را منفی 29 درجه سانتیگراد را نیز تحمل کند. تا زمانی که خاک شنی با زهکشی خوبی باشد، پرورش درختان عناب کار سختی نیست.

عناب در انواع خاک رشد می کند؛ اسیدی یا بازی بودن خاک تاثیر چندانی بر رشد درخت عناب ندارد آن چیزی که حیاتی است نور کامل آفتاب است.

درخت عناب را می توان با بذر، قلمه و پاجوش تکثیر کرد.

کاشت عناب از طریق بذر

بذر های مناسب باید در پاییز جمع آوری یا خریداری شوند. عناب را باید چند ساعت در آب خیس کنید و سپس تفاله ها را جدا کنید تا هسته ها تمیز شوند. بهتر است هسته ها تا زمان کاشت در کیسه های کاغذی نگهداری شوند.

لازم است هسته ها قبل از کاشت در زمین اصلی 3-4 ماه در ماسه مرطوب به نسبت حجم 1: 3  در دمای 2 الی 5 درجه سانتیگراد در گلدان پلاستیکی نگه داری شوند.

برای کاشت عناب لازم است بذرهای تیمار شده را در اوایل بهار در عمق 2 سانتی متری، به فاصله 15 سانتی متر در ردیف ها و 40 تا 50 سانتی متر بین ردیف ها در داخل خاک قرار داده شوند.

حدود 75 الی 150 کیلوگرم هسته در هکتار برای کاشت عناب مورد نیاز است. بستر بذرها را می توان با نوار پلاستیکی پوشاند تا جوانه زنی افزایش یابد.

کاشت عناب از طریق قلمه

مي توان در نيمه دوم اسفند ماه از درخت عناب قلمه گرفت. لازم است که قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان و يكساله باشد.

طول قلمه ها باید 30 سانتي متر باشد و به صورت اريب برش داده شود.

قلمه ها را در كناره پشته ها در داخل زمين فرو مي برند، به طوري كه فقط پنج سانتي تر سرقلمه از لبه پشته بيرون باشد. بهتر است فاصله قلمه ها از يكديگر حدود پنج سانتي تر باشد.

پس از كشت قلمه ها، زمين باید هميشه مرطوب باشد و مرتب وجين شود.

برخی کشاورزان قلمه ها ابتدا در خزانه و سپس در زمین اصلی می کارند.

کاشت عناب از طریق پاجوش

بهترين و مناسب ترین راه برای زياد كردن درخت عناب جهت دستیابی به میوه با کیفیت استفاده از پاجوش ها می باشد.

لازم به ذکر است که پاجوش های حاصل از درختان پیوندی مرغوبیت چندانی ندارند. تجربه نیز نشان داده است کاشت نهال های بذری عناب به دلیل تولید میوه های نامرغوب مشکلات زیادی را برای باغداران به وجود آورده است به طوری که بعد از چند سال مجبور به حذف درخت یا تعویض تاج آن با انجام پیوند شده اند.

به همبن دلیل معمولا کشاورزان در سال دوم در پايان فصل پاييز كه درخت نمو نسبي كرده است، با بريدن ريشه درخت مادر، نهال را با ريشه از زمين بيرون می آورند و جای دیگر می کارند.

خصوصیات پاجوش مناسب

پاجوش مناسب باید 1.5 متر ارتفاع داشته باشد و حداقل دو ساله باشد و همچنین از درختانی تهیه شود که میوه های با کیفیتی دارند.

پیوند درخت عناب

برخی از نهال ها باید بعد از یک سال رشد و برخی پس از دو سال آماده پیوند می شوند.

از پیوند درختان عناب می توان در جهت تکثیر ارغام مرغوب، امکان تعویض تاج درختان نامرغوب و برتر آن به روش کاشت بذری استفاده نمود.

درختان عناب بسیار زودرس هستند. آنها در همان سال کاشت یا پیوند گل می دهند و برخی از ارقام حتی می توانند میوه ای نیز به بار آورند. اکثر ارقام در سال دوم چند میوه تولید می کنند. پس از 4 تا 5 سال عناب عملکرد مناسب خواهد داشت.

نگهداری از عناب

آبیاری

یکی از ویژگیهای بارز درخت عناب تحمل بالای آن در شرایط خشکسالی است. البته فراموش نشود که آبیاری منظم برای اطمینان از محصول با کیفیت مهم است.

کوددهی

هنگام کاشت کود را در حفره قرار ندهید. استفاده از کودهای متعادل مانند 10-10-10 در فواصل دو ماهه در طول فصل رشد احتمالا سرعت رشد را افزایش می دهد.

تحقیقات محدودی در مورد کوددهی عناب وجود دارد. درختان با کود کمی یا بدون کود زنده می مانند، اما برای تولید تجاری، معمولا استفاده از کود ضروری است. پس بهتر است در اوایل کاشت نهال قبل از استحکام آن ها کوددهی نکنید.

هرس

هرس زمستانی گسترده، برای سلامت گیاه بسیار مناسب است و منجر به تولید میوه هایی با کیفیت بالاتر می شود. به طور کلی، هرس عناب بسیار ساده است، یک قانون کلی وجود دارد که باید رعایت شود “یک برش متوقف می شود، دو برش جوانه می زند”

از آنجاییکه عناب گیاهانی با نور زیاد (آفتاب کامل) هستند. هرس سالانه آنها به نفع درخت است و باعث بهبود میوه و کیفیت میوه می شود.

آفات و بیماری های عناب

بیماریهای غالب عناب توسط یک نوع باکتری فیتوپلاسما (Candidatus Phytoplasma ziziphi) ایجاد می شود و می تواند کل باغ را از بین ببرد. بدترین شکاف میوه، ناشی از بارش شدید باران در زمان برداشت، می تواند محصول کل فصل را خراب کند.

همچنین پروانه میوه هلو (Carposina niponensis) آفت شماره یک عناب در چین است.

به طور معمول درخت عناب بدون آفت و بیماری خاص رشد می کند. در صورت بارش باران در اوایل شهریور، گاهی اوقات در برخی ارقام عناب ترک ایجاد می شود. بیشتر اوقات در این آب و هوا، ترکها بدون ایجاد قارچ یا عفونت قارچی خشک می مانند و بنابراین کیفیت میوه را واقعا تحت تاثیر قرار نمی دهند.

برداشت عناب

با شروع بلوغ میوه، رنگ میوه از سبز تیره به سبز زرد تغییر می کند که به مرحله بلوغ خامه ای و سفید معروف است. با ادامه بلوغ، لکه های قهوه ای-قرمز در انتهای دمبرگ (جایی که میوه به ساقه متصل می شود) یا به طور تصادفی در وسط میوه ایجاد می شود. در نهایت کاملا قرمز متمایل به قهوه ای می شود. البته چند روز پس از قرمز شدن کامل، بافت میوه شروع به نرم شدن می کند و چین و چروک روی سطح ظاهر می شود.

محصول درخت عناب معمولا به طور غیر همزمان می رسد و میوه را می توان به مدت چند هفته از یک درخت برداشت کرد. وقتی میوه عناب قهوه ای تیره شد، آماده برداشت است.

همچنین می توانید میوه را تا زمان خشک شدن کامل روی درخت بگذارید بماند. باید زمانی که میوه را لمس می  کنید سفت باشد. برداشت مکانیکی با استفاده از تکان دهنده های تنه ممکن است برای تولید سطح زیر کشت وسیع ارقام قابل استفاده باشد.

می توان عناب را در دمای 11 الی 13 درجه سانتیگراد دورن کیسه نگهداری نمود.

یک درخت عناب بالغ بسته به اندازه درخت و شرایط محیطی می تواند 20 الی 50 کیلو گرم یا بیشتر میوه داشته باشد. درختان عناب می توانند به مدت 50 سال یا بیشتر عمر کند.

“شاه عناب” بیش از 1000 سال قدمت دارد و هنوز هم سالانه در استان شاندونگ چین میوه تولید می کند.

=چ