ریزش شکوفه های درختان در فصل بهار امری طبیعی است که همه ساله شامل حال تمامی درختان می شود. بهار فصل شکوفایی و آغاز فعالیت درخت و گلدهی آنان است. ناگفته نماند هیچ درختی هم تمامی گل های خود را نگه نمی دارد. اما این ریزش تا یک حدودی طبیعی و بدیهی است و از یک حدی به بعد نیاز به بررسی های بیشتری دارد.
ریزش شکوفه های درختان
به عنوان مثال گفته می شود که در درختان گیلاس و آلبالو 2 درصد از گل ها تبدیل به میوه می شوند یا در درختان سیب و گلابی 5 الی 10 درصد و یا در درختان انگور 40 درصد از گل ها تبدیل به میوه می شوند و به عبارتی 60 در صد از شکوفه ها ریزش می کنند.
و حتی بسیاری از درختان میوه از جمله سیب، مرکبات و آلو معمولا درصدی از میوه های کوچکی را که در بهار ایجاد شده اند را رها می کنند. این ریزش در “خرداد ماه” اتفاق می افتد و شاید غیر قابل باور باشد اما روش طبیعی طبیعت برای سبک تر شدن بار میوه زیاد از درختان است.
اما ریزش های غیر طبیعی اهمیت دارند و باید پیگیری شوند، اولین دلیل ریزش شکوفه های می تواند کاهش مواد ریز مغذی مورد نیاز گیاه ماننند روی، بر و غیره باشد که البته این مواد تا حدود زیادی در فروت ست یافت می شوند.
عامل مهم دیگر اختلال د رعمل گرده افشانی است که خود به نوعی تابع باد و فعالیت زنبور هاست. لازم است بدانید زنبورها در هوای ابری کار گرده افشانی را به خوبی انجام نمی دهند.
درک عوامل گوناگون به باغبان کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه ای پیدا کند و یا اقدامات مناسب و به موقعی را انجام دهد.
گرده افشانی
همانطورکه گفته شد عوامل خارجی و همچنین عوامل داخلی زیادی بر روند بر گرده افشانی گیاه تأثیر می گذارند.
گرده افشانی شروع کننده چرخه تولید مثل گیاهان است و نهایتا منجر به تولید میوه و یا بذر می شود. پس اختلال در گرده افشانی یعنی قطع یا توقف فرآیند تولید گل و یا میوه در گیاهان.
به طور مستقیم میتوان به آن سقط جنین در روند تولید مثل باغبانی اطلاق نمود.
از آنجا که عوامل بسیاری می توانند در گرده افشانی گیاهان تأثیر بگذارند، تشخیص علت خاص مشکلات گاهی دشوار است. حشرات، بیماری ها، کود زیاد یا کود کم، علف کش ها، رطوبت بیش از حد، تغییر ناگهانی دما، دمای بالا، شدت نور زیاد، اختلافات فیزیولوژیکی گیاهان و گرده افشانی معیوب بر روند فیزیولوژیکی گیاهان تأثیر می گذارد.
شرایط زیر اغلب منجر به از بین رفتن شکوفه ها و میوه ها تا بلوغ کامل می شود:
شرایط اقلیمی
گیاهانی که در دوره های سرمای زیاد شکوفا می شوند، تحت درجات مختلفی از آسیب دیدگی قرار می گیرند. به عنوان مثال سرمای بهاره در مناطق سردسیر منجر به ریزش شکوفه های درختانی مانند گردو می شود. البته درختان دیرگل از این بحران فرار خواهند کرد و شکوفه هایشان به ثمر می نشیند.
مدت زمان و شدت سرما از عوامل مهم در میزان آسیب گل هستند. همچنین دمای هوای خیلی پایین عملیات گرده افشانی را نیز مختل می کند.
کوددهی
حاصلخیزی کم خاک در هنگام شکوفایی ریزش شکوفه و میوه را تشدید می کند.
شرایط دما ممکن است مطلوب باشد، اما اگر گیاه در شرایط گرسنگی قرار گیرد، کاهش زیادی در تعداد شکوفه ها و میوه ها اتفاق خواهد افتاد. مرکبات و سایر درختان میوه در این گروه قرار می گیرند. استفاده از کود در زمان شکوفایی موثر نیست بلکه باید حداقل چهار تا شش هفته قبل از شروع شکوفه دادن کوددهی انجام شود.
استفاده زود هنگام از کود باعث می شود گیاهان مواد مغذی معدنی را جذب کرده و در زمان شکوفایی از قدرت برخوردار شوند.
آبیاری
وجود نمک زیاد در خاک، می تواند گیاهان را در جذب رطوبت از خاک دشوار کند. این امر منجر به تنش رطوبت خواهد شد و بر مجموعه شکوفه ها تأثیر منفی می گذارد.
آبیاری بیش از حد یا تشنگی برای آب در دوره شکوفایی توصیه نمی شود. یک رژیم آبیاری ثابت را به طور معمول در کل فصل رشد حفظ کنید زیرا تغییرات ناگهانی در روش های آبیاری می تواند به گیاه شوک وارد کند و ریزش شکوفه و میوه درختان را تشدید کند.
نیاز به گرده افشانی
بعضی از درختان مانند گیلاس اصلاحا خود ناسازگارند و برای گرده افشانی به درختان دیگری در نزدیکی خود احتیاج دارند و گرده خودشان به تنهایی کافی نمی باشد. مثلا درخت آلبالو برای مجاورت گیلاس بسیار مناسب است.
درخت آلبالو درختی خود سازگار است و برای شکوفایی و میوه دهی نیازی به درختان دیگر ندارد.
درخت سیب هم ماند درخت گیلاس در گرو خود ناسازگاران است و در یک باغ به تنهایی نمی تواند محصول خوبی بدهد. این درختان مهربان و جمع دوستند!
عدم فعالیت زنبور و حشرات
بعضی از گیاهان مانند سایر گیاهان زنبورها را جذب نمی کنند.
شرایط آب و هوایی بر فعالیت زنبورعسل تاثیر می گذارد و می تواند از گرده افشانی کافی گل جلوگیری کند. وزش باد گرم، خشک یا سرد، بارش باران به ویژه در ساعات صبح فعالیت زنبورعسل را محدود می کند. زنبورهای عسل در ساعات صبح بیشتر فعال هستند.
باد
باد و سایر عومل مکانیکی که باعث حرکت گلهای گیاه می شود ، منجر به حرکت گرده از قسمت نر به ماده ماده گل در انواع گیاهان می شود.
آفت سوسک گرده خوار
برخی از آفات مانند سوسک گرده خوار با تغذیه از گرده گل ها روند شکوفایی و میوه دهی گیاهان را مختل می کنند.
و اما راه حل
سمپاشی در زمان شکوفایی درخت اصلا توصیه نمی شود، زیرا باعث ریزش شکوفه های درختان می شود. یک راه حل تجربی که در بین باغداران به شدت جواب داده استفاده از سطل به رنگ آبی رنگ است!
سوسک ها به رنگ آبی واکنش نشان می دهند و جذب می شوند و از این رو کشاورزان سطل آبی رنگی حاوی آب و مایع ظرف شویی را از درخت آویزان می کنند و سوسک ها را به تله می اندازند.
به طور کلی توجه به شرایط اقلیمی و کاشت درخان ارقام مقاوم که پایداری بالایی در برابر آفات و بیماری ها داشته باشند تا حد زیادی به کنترل ریزش شکوفه ها و میوه های درختان کمک می کند به علاوه اینکه توجه به شرایط محیطی و مراقبتی باغ ضروری است.