یکی از آفات درختی خطرناک برای درختان گردو، زیتون، گیلاس، سیب، صنوبر، گلابی، هلو، آلبالو و… کرمی به نام کرم خراط (Zeuzera pyrina) بوده که نام دیگر آن پروانه فری است و جزو حشرات بومی اروپا محسوب می گردد. این آفت می تواند با وارد شدن به یک درخت جوان به طور کل آن را از بین برده و آسیب زیادی که به بدنه درخت می خورد باعث خشک شدن شاخه های آن شده که این شاخه ها با وزش باد هم می شکند. ایجاد دالان هایی که لارو این حشره در تنه درخت یا شاخه ها ایجاد می کند در نهایت باعث خشک و ضعیف شدن درخت خواهد شد.
شناخت بیشتر آفتی به نام کرم خراط
کرم خراط را می توانیم از خطرناک ترین آفات چوب خوار بدانیم که تهدید مهمی برای درختان میوه هستند. کرم خراط ماده بین 500 الی 1000 تخم می گذارد که تعداد زیادی بوده و به دلیل پراکندگی قرار دادن آن در زمان کوتاهی بعد از گذشت زمان و تبدیل کرم به لارو باعث آسیب رساندن اساسی به درختان می شوند. کرم ها در ابتدا شاخه های جوان گیاه را می خوردند و بعد کم کم ساقه و تنه را نابود خواهند کرد. کرم هایی که بالغ شده اند بیشتر به سمت تنه درخت رفته و با باز کردن حفره هایی زندگی خود را ادامه می دهند. نوع نر و ماده در اندازه با یکدیگر متفاوت اند و زمانی که تبدیل به پروانه می شوند نوع ماده آن با بال های باز در حدود 45 الی 58 میلی متر و نوع نر آن 40 تا 50 میلی متر خواهد بود. رنگ بال های ماده سفید با لکه های سورمه ای در روی بال های جلویی است. کرم خراط با ایجاد تونل هایی باعث آسیب به درخت می شود و شما می توانید با مشاهده براده های چوب که در زیر درختان ریخته است متوجه حضور این حشرات شوید.
کرم خراط به کدام قسمت های درخت آسیب بیشتری می زند؟
همان طور که گفتیم کرم خراط بیشتر به درختان میوه آسیب می زند که شامل تنه، شاخه و سرشاخه خواهد بود. بیشترین درختانی که از این کرم آسیب می بینند درختان گردو و سیب هستند؛ ولی درختانی مانند درخت گلابی، انار، هلو، آلبالو و… را هم ممکن است آلوده کند. این حشره معمولاً در نوک درختان زندگی کرده و شاخه ها را آفت می زنند. لارو کرم خراط چوب خوار بوده و می تواند سوراخ هایی را در تنه ها یا شاخه ها ایجاد کند که به مدت شش الی نه ماه هم در آن باقی خواهد ماند. کرم های جوان از شاخه های نازک تغذیه می کنند و به مرور به سمت شاخه های پهن می روند. برخی از کرم های نوزاد در زیر درختانی که دچار این آفت شده اند دیده می شوند. زمانی که کرم خراط رشد می کند نشانه هایی مانند سفید شدن برگ ها و خشکی جوانه ها مشاهده می شود و به مرور هم شاخه های آفت زده از بین رفته و درخت رو به خشکی می رود. حمله این آفت فقط به درختان تازه نبوده و به درختان قدیمی تر هم حمله خواهد کرد و آسیب های زیادی را به تمام بخش های درخت قدیمی می زنند.
روش زندگی کرم خراط (لارو)
لارو حشره در داخل تنه اصلی درخت زندگی کرده و آن را به صورت تونل هایی حفر می کند و باغبانان می توانند از فضولات این حشرات و یا خاک اره های ناشی از سوراخ شدن تنه و سرشاخه ها که در زیر درخت ریخته شده متوجه وجود لاروها شوند. زمانی که لارو کامل می شود اندازه ای در حدود 30 الی 35 سانتی متر دارد و رنگ آن سبز با خال های قهوه ای خواهد شد. لاروها در فصل بهار به دو گروه بخش بندی می شوند که در گروه اول اواخر سن لارو بوده و در داخل دالان ایجاد شده به شفیره تبدیل می شوند. در مرحله شفیرگی حشره از حالت کرم خارج شده و بدون تغذیه و حتی حرکت در جای خود می ماند تا به پروانه تبدیل شود. در گروه دوم لاروهایی هستند که اندازه کوچکی دارند و تغذیه کاملی نداشته و باید مدت یک سال باز هم در تنه یا سرشاخه باقی بمانند و تا بهار سال بعد روند تبدیل به شفیره و بعد پروانه را انجام دهند.
تبدیل لارو حشره به پروانه
بعد از تبدیل لارو حشره به پروانه که با نام پروانه فری شناخته می شود پروانه های ماده جفت گیری را در مکان هایی مانند تنه و شاخه درخت یا دالان های قبلی شروع به تخم گذاری می کنند. تخم ها صدفی و به شکل کروی بوده و به صورت یک جا گذاشته می شوند. همان طور که گفتیم پروانه فری می تواند 500 تا 1000 تخم بگذارد و لاروا بعد از خارج شدن از تخم وارد سرشاخه ها می شوند و نشانه های خشک شدن در سرشاخه ها پدیدار می گردد. بعد از تغذیه و بزرگ شدن جای خود را عوض کرده و وارد شاخه های ضخیم تر می شوند و کم کم وارد تنه درخت شده و درخت از بین می رود.
چطور به صورت طبیعی کرم خراط از بین می رود؟
- سرمای هوا در زمستان: سرمای هوای زمستان می تواند لاروها را نابود کرده و این بستگی به مدت زیاد سرمای هوا و درجه حرارت دمای هوا دارد. در اواخر فصل زمستان چربی بدن کرم خراط کم شده و مقاومت کمی دارند که این موضوع می تواند باعث زود از بین رفتن آن ها گردد.
- تقویت و آبیاری بیشتر درختان: آفاتی مانند کرم خراط به سراغ درختانی که نیاز به آب زیادتر و تغذیه کود بیشتری دارند می روند که با اصلاح روش کشت می توان از آن ها جلوگیری کرد.
- حشرات تغذیه کننده از لاروها: در طبیعت وجود پرندگان و مورچه ها تهدید بزرگی برای این لاروا بوده و می تواند خوراک خوبی برای آن ها باشند.
چطور کرم خراط را از بین ببریم؟
روش های مبارزه با کرم خراط به روش هایی مانند روش مبارزه زراعی، روش مبارزه فیزیکی و روش مبارزه بیولوژیکی تقسیم بندی می شوند که به شرح زیر خواهد بود:
مبارزه با کرم خراط به روش زراعی
- آبیاری منظم درختان: زمانی که درختان میوه به صورت منظم آبیاری می شوند رطوبت درخت زیاد بوده و باعث می شود که از هرگونه شیوع آفت جلوگیری گردد.
- هرس منظم درختان: زمانی که هرس شاخه ها انجام می شود در صورتی لاروها در آنجا باشند از رفتن آن ها به داخل شاخه جلوگیری می شود. بعد از هرس کردن شاخه ها را بسوزانید.
- تغذیه مناسب درختان: با روند مناسب برای برنامه غذایی درخت و افزایش سیستم دفاعی آن می توانید با آفت مقابله کنید؛ زیرا درخت قدرت بالاتری گرفته است و راهی برای مقابله با آفات محسوب می شود.
- کاشتن گیاهان تله: زمانی که گیاهان تله دارای گل های سفید در اطراف درخت کاشته می شود آفات را جذب خود کرده و درخت از کرم خراط در امان می ماند.
مبارزه با کرم خراط به روش بیولوژیکی
- استفاده از زنبور پارازیتوئید: این زنبور می تواند در فعالیت پروانه فری اختلال ایجاد کند و اجازه ندهد که گسترش پیدا کند.
- حشره سن: حشره ای به نام سن هم شکارگر آفت لاروهای خراط بوده و می تواند آن ها را نابود کند.
مبارزه با کرم خراط به روش فیزیکی
- کشتن آفت با دی کاروبنزن: شما می توانید پنبه ای را به ماده دی کاروبنزن آغشته کرده و جلوی سوراخ ها را بگیرید و باعث خفگی آفات شوید.
- درآوردن آفات با میله: کرم خراط به صورت دالان در درخت لانه گزینی می کند و باغبان می تواند با فرو بردن میله مفتولی داخل این سوراخ ها لاروها را از داخل به بیرون بکشد و آن ها را از بین ببرند.
- تله نوری: تله نوری در قدیم برای کنترل کردن کرم خراط استفاده می شد؛ ولی در حال حاضر از تله های اختلال انداز در جفت گیری کمک گرفته می شود.
- استفاده از خمیرهای دفع آفات: این خمیرها که برای دفع آفات چوب خوار هستند به داخل حفره فرو برده می شود و با بستن راه ورودی هوا و ایجاد گاز سمی خفگی را ایجاد می کند و یکی از راه های مبارزه با کرم خراط محسوب می شود.
آسیب های کرم خراط به گیاهان و درختان
این حشرات چوب خوار می توانند حفره های عمیقی را در ساقه درختان ایجاد کنند و باعث خشک شدن و ضعیف شدن گیاهان شوند. از رگ برگ و شاخه های کوچک کار خود را شروع می کنند و به مرور شاخه های بزرگ را هم نابود خواهند کرد. کرم خراط با دالان هایی که در تنه های درختان ایجاد می کند از مواد غذایی آن ها تغذیه کرده و اجازه بزرگ شدن را به گیاهان نمی دهد و به مرور درخت خشک شده و از بین می رود.
روش های جلوگیری از شیوع پیدا کردن کرم خراط
جهت کنترل آفت باید محیطی که گیاه در آن رشد می کند آلودگی نداشته باشد و هر چقدر این آلودگی بیشتر باشد رشد آفت در آن هم احتمال بالاتری خواهد یافت. در مورد کرم خراط نیز مواردی مانند خشکسالی، تغییرات در شخم زدن و آبیاری رشد و گسترش آن را در مزارع و باغ ها زیاد خواهد کرد. بهتر این است که قبل از شیوع جلوی آن گرفته شود. یکی از روش ها استفاده از مفتول فلزی یا استفاده از تله هایی برای جلوگیری از جفت گیری و افزایش جمعیت آن ها است.
روش های از بین بردن کرم خراط
مزرعه و باغداران باید در طول سال سه الی چهار بار تنه درختان خود را بررسی کرده و در صورتی که حفره ای را پیدا کردند که مشکوک به وجود لارو است سریعاً مفتول فلزی داخل آن گذاشته و درب حفره را بپوشانند تا از بین بروند. همچنین سم های مختلفی هم می تواند استفاده شود که بهترین آن ها ترکیب دو ماده زئوزران و دیازینون است. استفاده از این سم ترکیبی را زمانی استفاده کنید که بدانید حشره تخم ریزی خود را انجام داده است. برای این کار پنبه را به این سم آغشته کنید و با سیم مفتول داخل دالان بگذارید و دالان را ببندید.
نتیجه گیری
در صورتی که درختان کمی دارید می توانید از خمیر زئوزران استفاده کرده و از شیوع بیشتر کرم خراط جلوگیری کنید و همزمان از روش هایی برای تغذیه اصولی درختان خود کمک بگیرید که دوباره آلودگی به سراغ درختان نیاید. برای سم پاشی باید به زمان مناسب این کار دقت کنید و زمانی که حفره و دالان روی درختان مشاهده کردید و یا براده های چوب را زیر درخت دیدید سم پاشی را انجام دهید. در صورتی که درختان بیشتری دارید باید دقت کنید که بهداشت باغ، تغذیه و روش های تله گذاری به موقع انجام شود. زمانی که گیاه دچار این آفت شود نشان می دهد که سیستم ایمنی آن ضعیف شده است و باید به شکل اصولی تقویت شود.
منبع