سال آوری درختان، یک اصطلاح عملی در عمل میوه شناسی است که به باردهی نامنظم درختان میوه از سالی به سال دیگر گفته می شود. به زبان ساده تر سال آوری یعنی درخت بیمار یک سال بسیار پر محصول می شود و سال دیگه برعکس عمل می کند و کم محصول می شود. علت کم شدن میوه ها به خاطره این است که تمام انرژی گیاه مصرف شده و دیگر انرژی کافی برای نگهداری جوانه را ندارد و در فصل زمستان از بین می روند.
در این بیماری باعث تولید گل و میوه پیش از حد می شود و همین باعث کاهش کیفیت و اندازه مناسب میوه می شود بعلاوه میوه ها دچار افزایش وزن می شوند در نتیجه به ساقه های درخت فشار می آید و باعث کاهش قدرت باروری درختان می شود.
سال آوری بیشتر در درختان انبه، سیب،گلابی، انگور، زردآلو، آووکادو، پسته، گردو، زیتون و مرکبات بیشتر رایج است.
دلیل سال آوری درختان میوه چیست؟
برای اینکه علت سال آوری را متوجه شویم باید تولید پیش از حد یا کمتر را مورد بررسی قرار دهیم. سال آوری تحت تاثیر چند عامل اتفاق می افتد:
عوامل خارجی
- آبیاری غیر منظم
- تنش و استرس محیطی
- خشکی هوا
- هرس پیش از اندازه مورد نیاز
- انواع آفات و بیماریها
- عدم برداشت به موقع محصول به خصوص مرکبات
- هوای خنک و در زمان تشکیل میوه
عوامل داخلی
گرده افشانی نامناسب، نبود گرده افشانی یا کافی نبودن گرده افشانی به عنوان یک عامل مهم باعث به وجود آمدن سال آوری می شود.
هورمن جیبرلین: ماده ای به نام جیبرلین که در درختان به وجود می آید و افزایش این ماده باعث سال آوری می شود.
برای جلوگیری از ایجاد این هورمون باید محصول را به موقع برداشت کنید.
شرایط محیطی
یکی از عواملی که می تواند باعث سال آوری شود شرایط محیطی است . به طور مثال یک درخت در شرایط آب و هوایی مختلف عکس العمل های مختلفی نشان می دهد که این شرایط می تواند شامل ،آب هوای سرد ، گرم، مرطوب ، خشک یا حتی کافی نبودن رطوبت در خاک باشد . در برخی از مناطقی که آب و هوای معتدلی دارند ، سرماهای دیررس باعث از بین رفتن شکوفه و گل ها می شود و همین پدیده باعث می شود سال بعد تعداد گل ها پیش از حد شود و درخت وارد چرخه تناوب میوه دهی می شود.
تدابیر زارعی
اگر تدابیر باغی و زارعی به درستی انجام نشود باعث سال آوری می شود. هرس شدید یکی از این عامل ها می باشد که در سال هایی کم محصول موجب تشدید تناوب دهی ولی در سال های پر محصول سال آوری را کاهش می دهد.
معایب و خسارات سال آوری کدامند؟
سال آوری مشکلات بسیار زیادی با خود به همراه دارد. به این صورت که محصول یک سال دچار تعداد افزایش پیش از حد و سال دیگر همین تعداد به شدت کاهش پیدا می کنند. تولید جوانه های زایشی باعث افزایش پیش از حد محصولات و کوچک شدن اندازه شان می شود و برعکس اگر تعداد جوانه های زایشی کاهش یاید، تعداد گلدهی درختان هم کاهش می یابد و در نتیجه تعداد محصولات هم کاهش میابد.
راه های جلوگیری از سال آوری درختان کدامند؟
راه حل های زیادی برای جلوگیری از سال آوری درختان وجود دارد اما این متود و روش ها نیاز به صبر و حوصله ی زیادی دارد و گاهی مجبور می شوید این مراحل را با هم انجام دهید تا به نتیجه درست برسید.
آبیاری صحیح و منظم درختان
همانطور که در قسمت های قبل گفته شد ،تنش و شرایط استرس زا یکی دیگر از دلایل سال آوری درختان است که با بیاری منظم و درست میتوان از این اتفاق جلوگیری کرد. اگر جوانه های زایشی که معمولا از اوایل فصل بهار تا انتها این فصل در حال رشد هستند را آبیاری مناسب و درست نکنیم در بین آنها تنش آغاز می شود و ضعف بین جوانه ها گسترش می یابد یواش یواش شروع به ریزش میکنند و دست به دست دادن این عوامل باعث سال آوری در سال بعد می شود.
تنک کردن میوه ها
یکی دیگر از روش ها برای جلوگیری از وقوع سال آوری تنک کردن میوه های درخت است
عمل تنک کردن درختان به دو صورت انجام می شود:
تنک کردن شیمیایی درختان
از این روش در زمین های کشاورزی که مساحت بسیار زیادی دارند انجام می شود و از مواد شیمیایی مثل اتفون استفاده می شود.
تنک کردن دستی درختان
برعکس تنک شیمیایی در مساحت کم و تعداد کم درختان صورت می گیرد و در زمانی که میوه ها کامل رشد نکردند عمل تنک کردن را انجام می دهند.
فراهم کردن شرایط گرده افشانی مناسب
یکی دیگر از راه های مناسب برای جلوگیری از سال آوری گرده افشانی است. ممکن است به طور مستقیم تاثیر خود را نگذارد اما به شکل غیر مستقیمی برای جلوگیری از این بیماری مفید است. برای گرده افشانی می توانید از حشراتی مثل زنبور عسل استفاده کنید.
تغذیه درختان با استفاده از برنامه مناسب کودی
یکی دیگر از راه های بسیار مهم که از سال آوری درختان جلوگیری می کند توجه به نیازهای غذایی درخت و تامین آن درزمان مناسب با استفاده از روش های صحیح است چون زمانی که درختان می خواهند به میوه های خود تغذیه بدهند اگر به آنها کود داده نشود به ناچار از مواد غذایی جوانه های زایشی استفاده می کنند و به آنها آسیب جدی میرساند.
یکی از کودهای مناسب تغذیه درختان کود فروت ست است که شامل عنصرهای روی، نیتروژن و بر است.
روی: نقش بسیار مهمی در رشد هرچه سریع تر جوانه ها دارد و باعث می شود درختان زودتر از خواب زمستانی بیدار شوند و گرده افشانی موفق تری هم داشته باشد. کمبود این عنصر به صورت خفیف می تواند باعث کوتاه شدن میان رگه ها و حاشیه برگها به صورت موجی شکل درمی آیند.
نیتروژن: این عنصر نقش بسیار مهمی در تامین هیدرات کربن دارد و به همین دلیل می تواند انرژی لازم برای جوانه ها را تولید کند و آنها را در برابر سرما محافظت کندو در نتیجه در فصل بهار جوانه های شاداب تری خواهند داشت
بر: نقش بسیار مهم و حیاتی در گرده افشانی دارد به همین علت محلول پاشی باید در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام شود تا از گرده افشانی ناقص و ریزش میوه ها جلوگیری شود.
بهترین زمان برای استفاده از فروت ست چه زمانی است؟
زمان تورم جوانه ها
زمان تورم جوانه ها معمولا در اواخر اسفند یا اوایل بهار اتفاق می افتد به دلیل اینکه بین فعال شدن ریشه و قسمت های هوایی اختلاف زمانی وجود دارد و زمانی که جوانه ها نیاز شدیدی به مواد غذایی دارند فعالیت ریشه گیاه بسیار کم می شود و توانایی رساندن غذا به جوانه ها را ندارند و باعث اختلال رشد در جوانه ها و میزان باروری شان به شدت کاهش پیدا می کند. استفاده از کود فروت ست باعث می شود مواد غذایی به سرعت در اختیار جوانه ها قرار بگیرد و باعث تشکیل گل و گرده افشانی های بیشتری می شود.
بعد از برداشت محصول
بلافاصله پس از برداشت و قبل از ریزش برگ ها از آنجا که اندام های اولیه گل داخل جوانه ها، در مهرماه تشکیل می شود، بنابراین این مرحله بسیار حساس است و وجود روی، ازت و بور داخل جوانه ها موجب تقویت و افزایش میزان ذخیره انرژی جوانه ها می شود.
توصیه هایی که باید قبل از استفاده از کود فروت ست بدانید کدامست؟
- بهتر است محلول پاشی در هوای ملایم و طرف های صبح زود یا عصر انجام شود.
- برای گیاهانی که به تازگی به این مرحله رسیدند زیاد کود ندهید.
- حتما برای استفاده از میزان کود با یک کارشناس کشاورزی صحبت کنید.
- برای گیاهان مسن، برعکس گیاهان جوان از حداقل کود شیمیایی استفاده کنید.
- از ترکیب کود فروست با کودهایی که حاوی روغن ماهی یا گوگرد است بپرهیزید.
نکات کلی و مهم برای جلوگیری از سال آوری درختان
- هرس درختان را هر ساله انجام دهید.
- در سال هایی که محصولات کم هستند برداشت را دیر از موعد انجام دهیم.
- درسال هایی که محصولات زیاد هستند محصولات را زودتر از موعد برداشت کنیم.
- حتما زمانی که دارید نهال را می کارید از محصولاتی استفاده کنید که کاملا مناسب و درجه یک باشند.
- می توانید با انجام آزمایش از خاک باغات خود به صورت سالیانه از کمبود ویتامین خاک خود آگاه شوید.
- با آبیاری کردن تنش درختان را کاهش دهیم.
- از کود هایی استفاده کنیم که از نظر جنس و مواد عالی باشند.
سال آوری درختان پسته و نحوه کنترل آن
ریزش جوانه های گل نتیچه سال آوری درختان پسته است که از زمان رشد تا بلوغ میوه ها اتفاق می افتد و در نهایت باعث مکانیسم غیر معمولی که فقط در درختان پسته وجود دارد و اینگونه سال آوری درختان پسته شروع می شود.
عوامل آب وهوایی مثل وجود باد های گرم و خشک، سرمازدگی های اوایل فصل و برطرف نشدن وجود آفات نقش بسیار مهمی در بیماری های سال آوری ایفا می کنند. در ادامه راه های مقابله با آن را مرور می کنیم:
انتخاب محل مناسب برای کاشت درخت پسته
مناطقی که دارای در تابستان آب وهوای گرم و خشک و در زمستان هوای معتدل دارند برا ی رشد درخت پسته مناسب هستند . عوامل آب و هوایی هم نقش بسزایی در سال آوری درختان پسته ایفا می کند مثل بارندگی و رطوبت زیاد، گرما و باد سوزان، سرمازدگی بهاره. پس اول از شرایط آب و هوایی مطمئن شوید و بعد تصمیم به احداث باغ بگیرید.
استفاده از پایه و ارقام مناسب پسته
یکی از راه های مناسب برای جلوگیری از سال آوری استفاده از پایه و ارقام مناسب است که برای هر منطقه متفاوت است. پسته ایتالیایی و پسته جندقی کمترین شدت سال آوری دارند و می توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
پایه ها در سال آوری درختان میوه رفتار مشخصی ندارند و بسته به گونه، جنس، خانواده تاثیر شان متفاوت است. حتما قبل از استفاده از پایه با یک کارشناس صحبت کنید چون هنوز روی شدت سال آوری در ایران مطالعه لازم نشده است.
هرس مناسب
هرس درختان پسته باعث جلوگیری از سال آوری می شود. به این صورت که قبل شروع سال کم بار باعث تشکیل جوانه گل بیشتر در سطح بسیار وسیع تر می شود که همین موضوع سال آوری را متعادل تر می کند. اگر تنک شاخه ها را در زمستان قبل از سال پر بار هرس کنیم باعث تعادل در میزان محصول و افزایش بقای جوانه گل برای سال بعد که کم بار است می شود و سال آوری کاهش پیدا می کند.
تغذیه مناسب
یکی از راه های جلوگیری از سال آوری دادن تغذیه مناسب به گیاهان و درختان است. مواد آلی و معدنی برای رشد درختان بسیار حیاتی هستند حتما قبل از استفاده از کود از یک متخصص مشورت بگیرید.
آبیاری مناسب
طبق تحقیقات انجام شده آبیاری در درختان باعث رشد شاخه ها در سال های کم بار و افزایش تعداد گل ها در سال های کم بار و پر بار می شود و از سال آوری بسیار جلوگیری می کند.
مبارزات با بیماری ها و آفت ها درخت پسته
یکی از راه های مهم برای مقابله با سال آوری مبارزه با آفت ها و بیماری های درختان پسته است چون هرگونه خسارت و بیماری باعث شروع سال آوری و در نهایت نابودی درختان می شود.
منبع: