استویا با نام علمی Stevia rebaudiana گیاهی با برگ های مزه دار و یک شیرین کننده با منبع طبیعی و کم کالری است که صدها سال به عنوان یک ماده طبیعی و جایگزین کننده قند استفاده می شده است. استویا عصاره گیاهی با منشا طبیعی از برگهای گیاه استویا است.
زیست شناسی گیاه استویا
استویا یک گیاه چند ساله است که ارتفاع آن به 30 الی 50 سانتی متر می رسد.
برگهای معطر مستطیل به طول 2.5 سانتی متر با میانی برجسته و به طور مخالف در امتداد ساقه ها قرار گرفته اند.
گلهای کوچک لوله ای دارای پنج گلبرگ سفید هستند و در خوشه های انتهایی قرار دارند. گلها معمولاً برداشته می شوند تا طعم برگها بهتر شود.
جوانه زنی از بذر دشوار است و بیشتر گیاهان از طریق قلمه کاشته می شوند.
این گیاه به خاک با زهکشی خوب نیاز دارد و در آب و هوای گرم و مرطوب رشد می کند.
منشا استویا
گیاه استویا بومی آمریکای جنوبی است. این ماده برای اولین بار بیش از 200 سال پیش در آمریکای جنوبی مصرف شد که در آن مردم بومی از برگ های گیاه برای شیرین کردن نوشیدنی ها استفاده می کردند یا گیاه را برای طعم شیرینش می جویدند.
به طور سنتی، برگ های گیاه که اغلب گیاهان شیرین نامیده می شوند خشک شده و برای شیرین کردن، چای و داروها استفاده می شود.
گیاه استویا برای اولین بار در سال 1899 توسط Moises Santiago de Bertoni ، در پاراگوئه به عنوان Eupatorium rebaudianum به ثبت علمی رسید.
در سال 1905، بعداً به عنوان Stevia Rebaudiana ، عضو خانواده آفتابگردان (Asteraceae) و مربوط به گل داودی تعریف شد.
تولید تجاری استویا
کمبود قند توسط محاصره آلمان در انگلیس در طول جنگ جهانی اول باعث ایجاد علاقه مجدد به کشت احتمالی گیاه استویا شد، اما تولید تجاری در آن زمان موفق نشد.
عصاره برگ استویا برای اولین بار در دهه 1970 توسط ژاپن به عنوان شیرین کننده با عنوان تجاری پذیرفته شد، جایی که امروزه همچنان ماده محبوب است. ژاپنی ها از استویا به عنوان شیرین کننده در محصولات مختلف از نوشیدنی ها گرفته تا غذاهای دریایی خشک استفاده می کنند.
گیاه استویا بیشتر در پاراگوئه، کنیا، چین و ایالات متحده و در بسیاری از مناطق دیگر جهان از جمله ویتنام، برزیل، هند، آرژانتین و کلمبیا کشت می شود.
استفاده دارویی از گیاه استویا
ساکنان آمریکای جنوبی و مرکزی به طور سنتی از گیاه استویا استفاده می کردند تا اینکه امروز این گیا در بسیاری از نقاط جهان استفاده های دارویی بسیاری دارد:
- استفاده برای بهبود هضم غذا
- درمان آکنه و اگزما
- بهبود زخم ها
- جلوگیری از چین و چروک پوست
- جلوگیری و درمان دیابت و فشار خون بالا
کاربرد دارویی گیاه استویا
نحوه استفاده مردم از گیاه استویا در سراسر جهان
پزشکان در پاراگوئه چای برگ استویا را برای دیابت تجویز می کنند.
در برزیل، کپسول استویا پر از گیاه سبز برای درمان دیابت فروخته می شود.
از گیاه استویا برای تنظیم دستگاه گوارش و افزایش انرژی استفاده می شود.
این گیاه قند خون را تنظیم می کند و هم گیاه و هم پودر سفید برای کسانی که دچار افت قند خون و دیابت هستند بی خطر است.
به نظر می رسد گیاه استویا و پودر سفید از پوسیدگی دندان جلوگیری می کنند.
در چین و آسیا مردم چای برگ استویا را برای فواید ضد پیری آن می نوشند.
دنیای مدرن پس از صدها سال داشتن تنها برگهای سبز خام ، اکنون از فناوری مدرن استخراج دو ماده با طعم شیرین – rebaudiana و stevioside از برگها بهره مند شده است.
عصاره برگ استویا
عصاره برگ استویا با خلوص بالا به عنوان محتوای 95٪ یا بیشتر استیول گلیکوزید تعریف می شود و اغلب به عنوان استویا، استیول گلیکوزید، عصاره استویا، عصاره تصفیه شده برگ استویا، استویای با خلوص بالا یا ربیانا نامیده می شود.
فقط عصاره های استویا با خلوص بالا که این مشخصات را دارند مورد تأیید آژانس های نظارتی اصلی قرار می گیرند: از جمله کمیته مشترک مشترک FAO / WHO در مواد افزودنی غذایی (JECFA) و Codex Alimentarius (Codex) برای استفاده در غذاها و نوشیدنی ها.
استویا را می توان در هزاران محصول غذایی و آشامیدنی در سراسر جهان یافت، از جمله چای، نوشابه، آب میوه، شیر طعم دار، محصولات پخته شده، غلات، سس سالاد، انواع سس ها، شیرینی ها و ….
عصاره برگ استویا خالص توسط مقامات نظارتی جهانی و ملی تأیید می شود، با این حال در برخی از کشورها مشخصات نظارتی ممکن است بر اساس طبقه بندی مواد غذایی و آشامیدنی و حداکثر سطح مجاز استفاده متفاوت باشد.
در ادامه با ویدئویی از کانال آپارات مجله جالیزان به معرفی کامل تر استویا می پردازیم:
آیا استویا مضر نیست؟
برخی از نگرانی های بهداشتی در مورد گیاه استویا وجود دارد. استویا ممکن است باعث فشار خون پایین شود، که نگران کننده برخی از مصرف داروهای فشار خون است. همچنین تحقیقات در مورد برخی مواد شیمیایی که به طور طبیعی در استویا اتفاق می افتد و باعث جهش ژنتیکی و سرطان می شود ، ادامه دارد.
در هنگام استفاده از داروهایی که ممکن است قند خون را کاهش دهند لازم است احتیاط انجام شود. افرادی که انسولین یا داروهای دیابت مصرف می کنند باید توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی از جمله داروساز تحت نظارت دقیق قرار گیرند.
استویا همچنین ممکن است با ضد قارچ ها، ضد التهاب ها، ضد میکروبی ها، داروهای ضد سرطان ضد ویروس ها، مهار کننده های اشتها، داروهای کاهش دهنده کلسترول، داروهای افزایش دهنده ادرار، عوامل باروری و سایر داروهاتداخل داشته باید و مردم باید قبل از تصمیم به مصرف زیاد استویا با پزشک خود صحبت کنند.
در آخر خاطره ای از دکتر Seetharam Annadana در مورد ظهور استویا را مرور می کنیم:
اینکه چگونه استویا بخشی از سیستم بهداشت و درمان بوم شناسی بدن شد، همان چیزی است که من دوست دارم آن را “آرایش الهی” بنامم.
من دو دوست در سفارت چین داشتم که مسئول واردات به ایالات متحده بودند. من شروع کردم به پرسیدن آنها در مورد پودر سفید تولید شده برای ژاپنی ها در چین و در کمال تعجب آنها با یک محموله بزرگ عصاره برنده جایزه از کارخانه ای در شانگهای به من “هدیه” دادند. من حتی آن را درخواست نکرده بودم.
یک هفته بعد، FDA تمام واردات استویا به ایالات متحده را ممنوع کرد.
ادر آن زمان مونسانتو در فروش شیرین کننده تازه اختراع شده خود، Nutrasweet و Equal (asparatame) مصر بود.
پودر استویا بدون کالری، استخراج شده از یک گیاه طبیعی مطمئناً به یک رقابت ناخواسته تبدیل می شود.
ابتدا مطمئن نبودم که باید چه کار کنم. من شدیداً احساس کردم که این عصاره گیاهی قابل اطمینان برای از بین بردن وابستگی ما به قند و بهبود سلامت کشورمان – به ویژه کودکان ما – کلیدی خواهد بود.
به علاوه، من تازه چاپ اول کتاب The Body Ecology Diet book را با یک فصل کامل در مورد استویا منتشر کردم. می دانستم که باید شروع به معرفی استویا به دیگران کنم.
من می دانستم که پرهیز از مصرف قند به هر شکل ضروری است، زیرا بدیهی است که مردم نمی توانند از طعم شیرین دلخواه خود دل بکنند.
بدیهی است که استویا برای ماندن بود! زیرا سه پزشک بسیار جسور و شجاع – رابرت اتکینز، اندرو ویل و جولیان ویتاکر – شروع به نوشتن در مورد آن در خبرنامه ها کردند.
دو سال و نیم بعد، این ممنوعیت برداشته شد و اندکی پس از آن FDA استویا را به عنوان یک مکمل غذایی تأیید کرد.
ده ها هزار نفر در اینجا در ایالات متحده اکنون با خیال راحت از گیاه استویا لذت می بردند و به سرعت به یک تجارت چند میلیون دلاری تبدیل شد.
امروز، ما خوشحالیم که گزارش می دهیم حتی کوکاکولا و پپسی از FDA درخواست کرده اند تا استویا را به عنوان یک مکمل غذایی به یک شیرین کننده تغییر دهد تا بتوانند از آن در نوشابه های خود استفاده کنند!