یونجه از زمان های قدیم در کشور ایران کشت می شده و بهترین رشد را در مناطقی با آب و هوای معتدل دارد. در بسیاری از مناطق ایران یونجه به صورت وحشی در دشت ها رشد کرده و علاوه بر غذای دام ها، خواص درمانی متفاوتی نیز دارد. این گیاه برای درمان کم خونی، عفونت دستگاه ادراری و درمان آرتروز مفید بوده و برای کاهش کلسترول خون نیز توصیه می شود. یونجه بیشتر در فصل های بهار و پاییز کشت شده و تا چند سال می توان آن را برداشت کرد. در ایران از یونجه علاوه بر خوراک دام ها در تولید عسل نیز استفاده می شود که زنبورها با تغذیه از شهد گل های آن عسل شیرین تر و بهتری تولید می کنند. ارقام یونجه در ایران گونه های مختلفی داشته که هرکدام برای یک منطقه آب و هوایی مناسب است و قبل از خرید بذر باید نسبت به انواع آن آگاهی داشته باشید.
ارقام یونجه در ایران کدام اند؟
یونجه به عنوان گیاهی علوفه ای و مهم در سراسر جهان کشت شده و بذرهای مختلفی نیز از این گیاه موجود است. به طور کلی یونجه در مناطقی با آب و هوای معتدل رشد بهتری دارد؛ ولی ارقام مختلف بذر آن برای آب و هوای مختلف موجود است. در ایران دو نوع بذر ایرانی و خارجی کشت می شوند که بذرهای ایرانی گونه های محلی بوده و نام آن ها از منطقه ای که بیشتر در آن کشت می شود برگرفته شده است. ارقام خارجی بذر یونجه نیز در سال های قبل از اروپا، استرالیا و آمریکا به کشور وارد شده اند ولی با گذشت زمان در حال حاضر بذر خالص خارجی یافت نمی شود. بذر یونجه های ایرانی از ارقام خارجی اصلاح شده کیفیت بالاتری داشته و بیشتر کشت می شوند. در این قسمت معروف ترین بذرهای هر کدام از ارقام یونجه ایرانی و خارجی را شرح می دهیم.
ارقام یونجه ایرانی کدامند؟
یونجه یزدی
یونجه یزدی عملکرد و کیفیت بالایی داشته و نسبت به گرمای هوا و خشکی نسبتاً مقاوم است. ارتفاع ساقه این نوع یونجه به 50 تا 60 سانتی متر رسیده و اندازه برگ های آن بزرگ است. ساقه و برگ یونجه یزدی نسبتاً متراکم بوده و ساقه های قوی و ضخیمی با کرک های زیاد دارند. کاشت این نوع یونجه برای مناطق گرم و خشک توصیه شده و شهرهای یزد، کرمان یا اطراف تهران برای پرورش آن مناسب هستند.
یونجه بمی
این نوع یونجه برای کاشت در مناطق گرمسیری و حاره ای کشور مانند استان های کرمان و خوزستان مناسب بوده و مقاومت بالایی در برابر گرمای هوا و خشکی دارند. میزان مقاومت بذر یونجه بمی نسبت به یونجه یزدی بیشتر بوده و ارتفاع آن نیز به 60 الی 65 سانتی متر می رسد. برگ های یونجه بمی نسبتاً بزرگ بوده و بذر اصلاح شده آن نیز اندازه بزرگ تری نسبت به بذر یونجه یزدی دارد.
یونجه همدانی
یونجه همدانی برای کاشت در مناطق سردسیر کشور مناسب بوده که جزو گیاهان چند ساله به حساب می آید. ساقه یونجه همدانی علفی بوده و از ساقه اصلی چندین ساقه فرعی به وجود می آید و رشد آن نیز بسیار آسان است. برگ های نازک یونجه همدانی به عنوان علوفه و خوراک دام ها بسیار مناسب بوده و بذر آن را در ارتفاعات نیز می توان کاشت. برگ های یونجه همدانی سبز رنگ بوده و در انتهای ساقه این گیاه گل های بنفش دیده می شود. بهترین زمان کاشت یونجه همدانی فصل های بهار و تابستان بوده که برای رشد به خاکی حاصل خیر، غنی و سبک نیاز دارد. ارتفاع ساقه های این گیاه در صورت داشتن شرایط مطلوب بین 80 تا 100 سانتی متر است.
یونجه بغدادی
این نوع یونجه برای کاشت در مناطق آب و هوایی بسیار گرم و با رطوبت بالا مناسب است. از ویژگی های مهم آن مقاومت بالای آن در برابر گرمای هوا است ولی نیاز به آب فراوان برای رشد دارد. یونجه بغدادی برای دام ها علوفه خوبی بوده و بسیار خوش خوراک است. برگ های آن متراکم، درشت و زیاد بوده و ارتفاع ساقه های آن 90 تا 100 سانتی متر است. در استان های جنوبی کشور مانند استان خوزستان استقبال زیادی از بذر یونجه بغدادی شده و رشد خوبی در این مناطق دارد.
یونجه نیک شهری
یونجه نیک شهری برای کاشت و پرورش در مناطق گرمسیری کشور که آب و هوای گرمی دارند مناسب است. این گیاه در برابر گرمای هوا مقاوم بوده و به آب زیادی برای رشد نیاز دارد. کشت یونجه نیک شهری در شهرهای گرم و مرطوب منطقه بلوچستان ایران رشد زیادی داشته و بهترین زمان کاشت آن اواخر اسفند تا اواسط فروردین است. در فصل پاییز و مهر ماه نیز با تمام شدن گرمای تابستان می توان بذر این گیاه را کاشت. ارتفاع ساقه های یونجه نیک شهری در شرایط مطلوب به 100 سانتی متر نیز رسیده و رساندن مواد مغذی به خاک این گیاه یکی از موارد مورد نیاز برای تولید علوفه بهتر است.
قره یونجه(یونجه سیاه)
این نوع از یونجه برای کشت در مناطق سردسیر کشور مانند استان های آذربایجان شرقی و غربی مناسب بوده که تحمل بالایی در برابر سردی هوا و شوری آب دارد. ارتفاع ساقه های قره یونجه بین 70 تا 80 سانتی متر بوده و شاخ و برگ آن نسبتاً متراکم هستند. بذر قره یونجه نسبت به بذر سایر یونجه ها ریزتر بوده و گیاهی چند ساله با عمر بالای 10 سال است. این نوع یونجه نسبت به کم آبی مقاومت زیادی دارد؛ ولی اگر آب کافی به آن برسد مقدار بیشتری علوفه تولید می کند.
یونجه شیرازی
این گیاه پرمحصول در مناطقی با آب و هوای معتدل مانند شیراز کشت شده و در برابر آب و هوای گرم و سرد مقاوم است. مناطقی که آب و هوایی شبیه به شهر شیراز دارند برای کشت و پرورش این نوع یونجه مناسب هستند.
ارقام یونجه خارجی
یونجه رنجر
یکی از بهترین ارقام یونجه برای علوفه دام، یونجه رنجر بوده که مبدأ آن کشور آمریکا است. این نوع یونجه برای کشت در مناطق سردسیر و معتدل مناسب بوده و گیاهی چند ساله با عمر بیشتر از 10 سال است. برگ های یونجه رنجر سبز و با اندازه ای متوسط هستند که شاخ و برگ متراکمی نیز دارند. ارتفاع ساقه این یونجه بین 50 تا 80 سانی متر بوده و به میزان آبیاری متوسطی برای رشد نیاز دارد.
یونجه مائوپا
این نوع یونجه خاص کشور آمریکا بوده که مقاومت بالایی در برابر گرمی هوا و خشکی آب دارد. برگ های یونجه مائوپا نسبتاً زیاد بوده و جزو گیاهان پر محصول به حساب می آید. کشت این نوع یونجه در مناطق سردسیری توصیه نمی شود؛ زیرا در برابر سرما ضعیف شده و محصول خوبی نمی دهد. بذر این یونجه را می توان در مناطق گرمسیری کشور کاشت و پرورش داد.
یونجه مساسرسا
یونجه مساسرسا برای کاشت در مناطق گرم و معتدل مناسب بوده و تقریباً عملکردی شبیه به یونجه بغدادی دارد. بذر این نوع یونجه جزو ارقام پرمحصول به حساب می آید.
نتیجه گیری
یونجه یکی از سبزیجات مفید و مقوی بوده که در حال حاضر به غیر از خوراک دام، مردم زیادی در سبد غذایی خود از این گیاه استفاده می کنند. نام بذرهای یونجه عموماً از محل کاشت آن ها برگرفته شده و معروف ترین آن ها ارقام یونجه بمی، همدانی، بغدادی، نیک شهری، قره یونجه و شیرازی هستند و هرکدام ویژگی های خاصی خود را دارند. ارقام یونجه خارجی نیز در ایران موجود است که بذرهای ایرانی کیفیت بهتری نسبت به آن ها دارند. مهم ترین نکته برای کشت یونجه انتخاب بذر متناسب با آب و هوای منطقه است؛ به عنوان مثال بذرهایی مانند یونجه یزدی در مناطق سردسیر رشد خوبی نداشته و قره یونجه نیز برای مناطق گرمسیری مناسب نیست. در حال حاضر در ایران بذرهای بغدادی، نیک شهری، همدانی و قره یونجه بیشترین میزان کشت را داشته و برای خرید بهترین بذر باید به سراغ شرکت های خوش نام در این حوزه بروید تا پرمحصول ترین یونجه را با کیفیت بالا داشته باشید.
منابع
poponik.com
Alfalfa cultivars